Bloggfęrslur mįnašarins, desember 2022

""Ég starfaši ķ žrjś įr viš hįskólasjśkrahśs ķ Bandarķkjunum og žar uppgötvaši ég hvaša hlutverki stofnfrumur og ašrar frumur ķ lķkamanum geta gegnt viš aš bęta heilsu fólks,“ śtskżrir hann.

Greinin er śr Morgunblašinu 

(Beitan jg, hér er engin sįtt ķ kerfinu, ég skżri ekki, lesa tveggja rifu tilraunina til aš vilja breyta um stefnu)

Ķ leit aš bestu lausninni

Jaroslav Michįlek segir stofnfrumumešferš góšan valkost, ekki sķst viš krónķskum kvillum. — Morgunblašiš/Įrni Sęberg

Tékkneski lęknirinn Jaroslav Michįlek hefur um tķu įra skeiš stundaš stofnfrumulękningar į stofu sinni ķ Brno og segir įrangurinn mjög góšan.

Tékkneski lęknirinn Jaroslav Michįlek hefur um tķu įra skeiš stundaš stofnfrumulękningar į stofu sinni ķ Brno og segir įrangurinn mjög góšan. Vel gengur aš vinna bót į langvinnum verkjum og vandamįlum ķ lišum en tęknin getur einnig komiš aš góšum notum viš mešferš vegna taugasjśkdóma, krabbameins, heilablóšfalls og fleiri alvarlegra sjśkdóma. Orri Pįll Ormarsson orri@mbl.is

Fundum okkar Jaroslavs Michįleks ber saman į heimili Eggerts Jóhannssonar feldskera ķ Reykjavķk en žeir kynntust fyrr į žessu įri žegar sį sķšarnefndi leitaši til tékkneska lęknisins į Cellther Clinic ķ Brno til aš freista žess aš fį bót viš meini ķ hnjįm. Meš honum ķ heimsókninni til landsins er eiginkona hans, Zuzanna.

– Žannig aš žś eltir sjśklinga žķna um allan heim til aš sjį hvernig žeir hafa žaš? byrja ég į aš spyrja.

„Nei, alla jafna geri ég žaš ekki,“ svarar Jaroslav hlęjandi. „Okkur hjónin hefur langaš til aš heimsękja Ķsland ķ nokkur įr en žaš var aušvitaš ekki ķ boši mešan į heimsfaraldrinum stóš. Ķ mars į žessu įri kom Eggert į stofuna hjį mér og viš fórum aš tala um landiš. Žaš var žvķ tilvališ aš sameina žetta tvennt nśna, aš heimsękja Eggert og sjį hvernig hann hefur žaš og skoša žetta fallega land ykkar. Viš byrjum hérna ķ Reykjavķk en höldum sķšan sem leiš liggur eftir žjóšvegi eitt kringum landiš og ętlum aš skoša įhugaverša staši į leišinni. Viš hjónin höfum bęši mikinn įhuga į fjallgöngum, įm, jöklum og öšru slķku og erum mjög spennt aš upplifa žessa einstöku nįttśru sem Ķsland hefur upp į aš bjóša.“

Jaroslav er menntašur į sviši krabbameinslękninga, ónęmisfręši og barnalękninga en undanfarna tvo įratugi hefur hann sérhęft sig ķ stofnfrumulękningum og endurnżjandi og ónęmisstyrkjandi mešferšum viš aldurstengdum kvillum og krabbameini. Viš žaš beitir hann ašferšum sem krefjast ekki mikils inngrips en eru öruggar og įrangursrķkar, eins og hann lżsir žvķ sjįlfur.

Gerši uppgötvun vestra

„Ég starfaši ķ žrjś įr viš hįskólasjśkrahśs ķ Bandarķkjunum og žar uppgötvaši ég hvaša hlutverki stofnfrumur og ašrar frumur ķ lķkamanum geta gegnt viš aš bęta heilsu fólks,“ śtskżrir hann.

Mešal žess sem Jaroslav komst aš var aš stofnfrumur geta komiš aš góšu gagni ķ mešferš viš verkjum og vandamįlum ķ lišum, ekki sķst hnjįm og mjöšmum. „Ķ Tékklandi teljum viš aš um helmingur allra sem nįš hafa fimmtķu įra aldri žjįist af lišverkjum af einhverju tagi og žaš į įbyggilega viš vķšar. Mešan ég var ķ Bandarķkjunum komst ég aš žvķ aš tilraunir į hundum og vešhlaupahestum bentu til žess aš stofnfrumur gętu komiš aš góšum notum ķ žessu sambandi. Eftir aš ég flutti aftur heim til Tékklands fór ég aš skoša žetta betur og fyrir um įratug fékk ég heimild hjį heilbrigšisyfirvöldum til aš hefja stofnfrumumešferš viš verkjum af žessu tagi. Stofnfrumurnar sem viš notum koma śr sjśklingunum sjįlfum; eru sóttar ķ fituvefi.“

Jaroslav hefur nś mešhöndlaš um 3.500 sjśklinga vegna lišverkja og segir įrangurinn mjög góšan, sérstaklega hjį fólki sem fariš var aš žróa meš sér lišagigt. „Ķ mörgum tilfellum var žetta fólk sem lišiš hafši žjįningar vikum, mįnušum og jafnvel įrum saman en hentaši ekki ķ lišskiptaašgeršir vegna žess aš žaš var ekki nęgilega langt gengiš meš sjśkdóminn.“

Ašgeršin fer žannig fram aš um 50 milljón stofnfrumur, eša um 50 millilķtrar af fitu, eru sóttar ķ fituvef hjį sjśklingnum. Strax aš žvķ loknu er frumunum sprautaš ķ veika lišinn. Aš sögn Jaroslavs er žaš mjög sįrsaukafullt og fyrir vikiš er sjśklingurinn stašdeyfšur.

Ašgeršin fer fram ķ öruggu og sótthreinsušu umhverfi, žar sem innangengt er frį skuršstofunni yfir į rannsóknarstofuna. „Hętta į sżkingum er lķtil sem engin og ķ öllum žessum ašgeršum okkar hefur engin sżking komiš upp. Viš gętum fyllstu varśšar.“

Einnig sótt ķ beinmerg

Ķ seinni tķš er lķka fariš aš sękja stofnfrumur ķ beinmerg sjśklinga, sem er einnig fremur einfalt, aš sögn Jaroslavs. Beinmergurinn er tekinn śr lķfbeininu eša mjöšm og stofnfrumunum sķšan sprautaš meš sama hętti ķ veika lišinn. „Žetta hefur gefiš góša raun,“ segir hann, „og gengur hratt fyrir sig.“

– Hvaš tekur ašgeršin langan tķma?

„Um klukkustund ķ žaš heila. Viš byrjum į žvķ aš sękja beinmerginn eša fituna sem tekur mjög stuttan tķma. Sķšan žurfum viš svona 30 til 40 mķnśtur į rannsóknarstofunni til aš vinna stofnfrumurnar. Aš endingu žarf aš sprauta žeim į réttan staš.“

Röntgenmyndatöku og segulómun er beitt viš greininguna til aš finna śt hvaša svęši er verst fariš. Oftast er žaš inni ķ mišjum liš eša śti į hliš, aš sögn Jaroslavs. „Oftar en ekki stafar vandinn af skorti į stofnfrumum sem eyšst hafa upp meš tķmanum. Žęr hafa žaš hlutverk aš endurnżja vefi. Sé brjóskiš fariš aš eyšast, ķ mjöšm eša hné, og sjśklingurinn žjösnast daglega į svęšinu er ekki undarlegt aš hann finni fyrir verkjum. Mikilvęgt er aš grķpa inn ķ ferliš įšur en brjóskiš er meš öllu horfiš, žvķ žį er śtkoman yfirleitt ekki nęgilega góš. Sé eitthvert brjósk enn žį til stašar veršur śtkoman alla jafna įkjósanleg.“

– Hver hefur įrangurinn veriš hjį ykkur?

„Viš męlum hann eftir hįlft įr eša heilt įr og įrangurinn er į bilinu 60-90%.“

Žyngdin hefur mikiš aš segja

Hann segir žyngd sjśklingsins hafa mikiš aš segja ķ žessu sambandi, žvķ žyngri sem hann er, žeim mun meira įlag į lišina. Einmitt žess vegna skipta mataręši og hreyfing miklu mįli fyrir batahorfurnar. Liggi sjśklingurinn ķ sykri og óhollustu dragi žaš śr möguleikum hans į aš fį bót meina sinna. „Žess vegna rįšleggjum viš fólki aš fylgja heilsusamlegu mataręši og hreyfa sig. Žį aukast lķkurnar į aš śtkoman verši ekki bara góš, heldur ljómandi góš.“

Ekki er sama hvernig fólk hreyfir sig og Jaroslav męlir sérstaklega meš hjólreišum ķ bataferlinu enda valdi žęr mun minna įlagi į lišina en til dęmis hlaup į höršu undirlagi. Hann ręšur fólki einnig eindregiš frį žvķ aš stunda stökk, fįi žaš žį flugu ķ höfušiš, enda komi žaš illa nišur į brjóskinu.

C- og D-vķtamķn geta lķka haft góš įhrif į endurhęfinguna, sérstaklega bśi fólk ķ löndum fjarri mišbaug, svo sem į Ķslandi, žar sem sólin lętur, eins og viš žekkjum, ekki sjį sig eins oft og ķ sušlęgari löndum. D-vķtamķn skiptir sköpum fyrir vöšvastyrk og hefur einnig sterk tengsl viš kalkbśskap lķkamans. Žvķ er mikilvęgt aš fį nęgilegt D-vķtamķn til aš styrkja beinin. „Ég skoša žetta alltaf žegar fólk leitar til mķn meš lišverki. Żmist eyk ég vķtamķnskammtana eša sprauta fólk jafnvel meš vķtamķni. Fólk er alla jafna mjög įnęgt meš śtkomuna, žannig aš mešferšin hverfist ekki bara um stofnfrumurnar, heldur lķka um lķfsstķl fólks,“ segir Jaroslav.

„Ónęmiskerfiš ķ lķkama okkar er afrakstur milljón įra žróunar og til aš halda žvķ viš veršum viš aš gęta žess aš fį žessi mikilvęgu vķtamķn og žau fįum viš ekki śr žvķ ruslfęši sem tröllrķšur heiminum.“

Losna viš alls kyns lyf

Sjśklingar sem undirgangast stofnfrumumešferš og endurhęfingu ķ kjölfariš geta hętt aš taka alls kyns lyf sem žeir hafa tekiš aš stašaldri viš verkjunum. Žį žurfa margir į annars konar lyfjum aš halda en eins og Jaroslav bendir į žį geta langvarandi verkir leitt til žunglyndis og kvķša. Spuršur hvort stóru lyfjafyrirtękjunum sé žaš ekki žyrnir ķ augum, enda missi žau žannig spón śr sķnum aski, svarar Jaroslav:

„Lyf eru alla jafna mjög heppileg žegar bregšast žarf viš brįšum veikindum, svo sem hjartaįfalli, heilablóšfalli og öšru slķku. Žegar langvinnir sjśkdómar eiga ķ hlut žarf į hinn bóginn alltaf aš taka tillit til hlišarverkana. Lyf geta veriš góš til sķns brśks en ég hvet fólk samt alltaf til aš vera sinn eigin lęknir, fręšast og freista žess aš tileinka sér grunnatrišin ķ heilbrigšum lķfsstķl, žekkja ónęmiskerfiš og svo framvegis. Žannig mį best koma ķ veg fyrir krónķska sjśkdóma.“

– Žannig aš žś óttast ekki aš lyfjaframleišendur leggi stein ķ götu žķna ķ framtķšinni?

„Nei, ég sé enga įstęšu til žess. Eins og ég segi žį er ég bara aš reyna aš finna bestu lausnina fyrir mķna sjśklinga. Ef hśn felst ķ stofnfrumumešferš og nįttśrulegum ašferšum žį hljóta allir aš fagna žvķ.“

– Hvaš meš heilbrigšisyfirvöld, eru žau enn žį tortryggin į žessa mešferš?

„Hlutverk mitt og lęknastofunnar minnar er aš bęta heilsu fólks og įrangurinn talar sķnu mįli. Hljóta menn ekki aš taka tillit til žess? Žaš er ekki mitt hlutverk aš gagnrżna heilbrigšisyfirvöld eša lyfjafyrirtęki, heldur aš finna bestu lausnina fyrir hvern og einn sjśkling.“

Einfalt fyrir Ķslendinga

Jaroslav minnir aš Eggert sé žrišji Ķslendingurinn sem leitar til hans į stofuna ķ Brno. „Žegar viš vorum aš fljśga hingaš rann upp fyrir mér hversu einfalt žaš er fyrir Ķslendinga aš koma til okkar; žetta er ekki nema fjögurra tķma flug til Vķnarborgar og stofan okkar er ķ um tveggja tķma ökufjarlęgš žašan enda žótt viš séum ķ öšru landi en flugvöllurinn. Brno er bara rétt handan landamęra Tékklands og Austurrķkis.“

– Hefuršu feršast vķšar en til Ķslands til aš kynna žessa mešferš fyrir fólki, eins og žś ert aš gera ķ žessu vištali?

„Nei, ekki enn sem komiš er. Žetta er ķ fyrsta skipti sem ég geri žaš og žaš var svo sem ekki tilgangur feršarinnar heldur, eins og ég gat um įšan, žį erum viš hjónin bara hér ķ sumarfrķi. En hver veit, mögulega į ég eftir aš feršast vķšar til aš tala um og kynna mešferšina, enda er mikilvęgt aš sem flestir viti af žessum möguleika.“

Enda žótt mest įhersla hafi veriš į lišskiptaašgeršir til žessa segir Jaroslav stofnfrummešferšina geta komiš aš gagni viš żmsum öšrum langvinnum sjśkdómum, eins og taugasjśkdómum į borš viš MS og Parkinsons, lungna- og blóšsjśkdómum og krabbameini. Žį sinni lęknastofan lķka börnum meš żmsa kvilla. Alls eru žessar ašgeršir um 1.500.

„Krabbameinslękningar eru mitt sérsviš og viš höfum fengiš til okkar fólk sem ekki vill eša žolir ekki lyfjamešferš eša hśn hefur ekki skilaš įrangri og spķtalinn segist ekki geta gert meira fyrir viškomandi. Okkar nįlgun er nįttśrulegri og markmišiš er aš örva ónęmiskerfi žessa fólks.“

Hafa lęknaš krabbamein

– Hvernig hefur žaš gengiš?

„Žaš hefur gengiš įgętlega. Okkur hefur tekist aš lękna fólk af krabbameini. Žaš er hins vegar erfitt aš bera nišurstöšurnar saman vegna žess aš fólk kemur til okkar į mismunandi stigum veikinda sinna. Įrangurinn getur veriš į bilinu 40-100%, myndi ég segja,“ segir Jaroslav en bętir viš aš stofan sé frekar lķtil, žannig aš ekki sé um sérlega mörg tilfelli aš ręša.

Honum er eitt tilfelli sérstaklega minnisstętt. Žaš var kona į sjötugsaldri sem glķmt hafši lengi viš lungnaveikindi og žurfti stöšugt į sśrefni aš halda. Hśn var frį Bretlandi og feršašist alla leiš til Brno meš fjölskyldu sinni ķ hśsbķl vegna žess aš hśn treysti sér ekki til aš fljśga. „Mešferšin heppnašist mjög vel og 14 mįnušum sķšar losnaši hśn viš sśrefniskśtinn og gat fariš aš anda ešlilega.“

Jaroslav nefnir einnig aš stofnfrumumešferš geti hentaš żmsum ķžróttamönnum, einkum śr snertigreinum, eins og hnefaleikum, rušningi, knattspyrnu, ķshokkķ og fleiri ķžróttagreinum, sem oršiš hafi fyrir örįverkum į heila. „Hafi žetta įtt sér staš sękir oft kvķši og/eša žunglyndi aš žessu fólki eša žaš byrjar aš tapa minninu. Įstęšan er örblęšing ķ heilanum. Vķsbendingar eru um aš stofnfrumumešferš geti lęknaš žetta aš fullu, hefjist mešferšin snemma. Žetta getur skipt sköpum enda eru dęmi um aš įverkar af žessu tagi geti leitt til örvęntingar og jafnvel sjįlfsvķga,“ segir Jaroslav og bętir viš aš mešferšin virki alla jafna mun hrašar hjį yngra fólki en eldra.

Mešferšin misjafnlega dżr

– Er mešferšin hjį ykkur dżr?

""Žaš fer eftir żmsu. Višmišunarverš fyrir einn liš, hné eša mjöšm, er 3.900 evrur [558.000 kr.] og sé um tvoi aš ręša bętast 2.000 [286.000 kr.] evrur viš žaš, samtals 5.900 evrur [844.000 kr.] . Ef viš erum aš tala um sjśkling sem fengiš hefur heilablóšfall eša žjįist af heilaskemmdum žį eru tölurnar hęrri, nęr 12.000 evrum [1.716.000 kr.], enda žurfum viš žį į talsvert fleiri stofnfrumum aš halda.“

Aš sögn Jaroslavs dvelst fólk sem kemur erlendis frį aš jafnaši žrjįr til fjórar nętur į stofunni. Gera žarf rįš fyrir tveimur dögum ķ feršalagiš til og frį Brno. Fyrsti dagurinn į stofunni fer ķ rįšgjöf og mat. Į öšrum degi er ašgeršin framkvęmd og į žrišja degi hvķlist fólk įšur en žaš getur haldiš til sķns heima.

Jaroslav heyrir fyrst ķ sjśklingum sķnum eftir žrjį mįnuši og svo aftur eftir sex og tólf mįnuši. Flestir sem hann mešhöndlar koma frį Tékklandi og Slóvakķu en einnig fęr hann marga frį Póllandi, Žżskalandi, Austurrķki, Bretlandi, Ķtalķu og Noršurlöndunum. Örfįir hafa komiš frį öšrum heimsįlfum.

Tališ berst aš lokum aš framtķšinni. Jaroslav er bjartsżnn fyrir hönd stofnfrumulękninga. Hann eigi kollega vķša um lönd, svo sem ķ Bandarķkjunum, ķ Evrópulöndum, Įstralķu, Japan og Vķetnam, sem hafi nįš góšum įrangri. Regluverkiš sé misjafnt eftir löndum og framtķš mešferšarinnar velti ekki sķst į žvķ aš dregiš verši śr hömlum. „Žaš er erfitt aš spį um framhaldiš. Ég hef til dęmis bara leyfi til aš mešhöndla sjśklinga vegna lišverkja en hafi žeir fengiš heilablóšfall žarf ég aš senda žį til Vķnarborgar, žar sem regluverkiš er rżmra. Ég vona aš žetta komi til meš aš breytast į nęstu fimm įrum eša svo. Žegar allt kemur til alls er žaš žó ekki ķ mķnum höndum. Ašalatrišiš er aš möguleikarnir eru miklir į žessu sviši og vonandi eru menn ķ auknum męli farnir aš gera sér grein fyrir žvķ.“

 Til baka

 Leita ķ greinasafni

 Prenta grein

© Höfundaréttur


Til samninga nefndanna. Ekki hugsa aftur į bak um tréplóginn. Hugsa ķ nżjum lausnum, til framtķšar. Misskilningur Kapķtalismans, jg. Hiš óhreina leyndarmįl kapķtalismans – Og nż leiš fram į viš: Nick Hanauer

slóš

The Dirty Secret of Capitalism - And a New Way Forward: Nick Hanauer (Transcript) – The Singju Post 

Hiš óhreina leyndarmįl kapķtalismans – Og nż leiš fram į viš: Nick Hanauer (afrit)

Nick Hanauer - TED Talk TRANSCRIPT

Ég er kapķtalisti. Og eftir 30 įra feril ķ kapķtalisma sem spannar žrjį tugi fyrirtękja og skilar tugum milljarša dollara ķ markašsvirši, ég er ekki bara ķ efsta einu prósentinu, ég er ķ efstu .01 prósentinu af öllum tekjum.

Ķ dag er ég kominn til aš deila leyndarmįlum velgengni okkar, vegna žess aš rķkir kapķtalistar eins og ég hafa aldrei veriš rķkari.

Svo spurningin er, hvernig gerum viš žaš? Hvernig tekst okkur aš nį ķ sķvaxandi hlut af efnahagsbökunni į hverju įri?

Er žaš aš rķkt fólk er gįfašra en viš vorum fyrir 30 įrum? Leggjum viš haršar aš okkur en viš geršum einu sinni? Erum viš hęrri, myndarlegri?

Nei, žvķ mišur. Žetta snżst allt um eitt: hagfręši.

Žvķ hér er óhreina leyndarmįliš. Sś var tķšin aš hagfręšistéttin starfaši ķ žįgu almennings. En į nżfrjįlshyggjutķmanum, ķ dag, vinna žeir ašeins fyrir stórfyrirtęki og milljaršamęringa, og žaš er aš skapa smį vandamįl.

Viš gętum vališ aš setja efnahagsstefnu sem hękkar skatta į hin rķku, stjórnar valdamiklum fyrirtękjum eša hękkar laun verkafólks. Viš höfum gert žaš įšur.

En hagfręšingar nżfrjįlshyggjunnar myndu vara viš žvķ aš öll žessi stefna vęri hręšileg mistök, žvķ hękkun skatta drepur alltaf hagvöxt og hvers konar regluverk stjórnvalda er óhagkvęmt og hękkun launa drepur alltaf störf.

Jęja, sem afleišing af žeirri hugsun, į sķšustu 30 įrum, ķ Bandarķkjunum einum, hefur efsta eitt prósentiš oršiš 21 billjón dollara rķkara į mešan nešstu 50% hafa oršiš 900 milljöršum dollara fįtękari, mynstur vaxandi ójöfnušar sem hefur aš mestu endurtekiš sig um allan heim.

Og samt, žegar millistéttarfjölskyldur berjast viš aš komast af į launum sem ekki hafa haggast ķ um žaš bil 40 įr, halda hagfręšingar nżfrjįlshyggjunnar įfram aš vara viš žvķ aš einu skynsamlegu višbrögšin viš sįrsaukafullri röskun ašhalds og alžjóšavęšingar séu enn meira ašhald og hnattvęšing.

HVAŠ Į SAMFÉLAG AŠ GERA?

Mér er mjög ljóst hvaš viš žurfum aš gera. Viš žurfum nżja hagfręši.

Žannig aš hagfręši hefur veriš lżst sem dapurlegum vķsindum og af góšri įstęšu, žvķ eins mikiš og hśn er kennd ķ dag, žį eru žau alls ekki vķsindi, žrįtt fyrir alla töfrandi stęršfręši.

Reyndar hefur vaxandi fjöldi fręšimanna og iškenda komist aš žeirri nišurstöšu aš hagfręšikenning nżfrjįlshyggjunnar sé hęttulega röng og aš vaxandi kreppur nśtķmans um vaxandi ójöfnuš og vaxandi pólitķskan óstöšugleika séu bein afleišing įratuga slęmrar hagfręšikenningar.

Žaš sem viš vitum nśna er aš hagfręšin sem gerši mig svo rķkan er ekki bara röng, hśn er afturįbak, žvķ žaš kemur ķ ljós aš žaš er ekki fjįrmagn sem skapar hagvöxt, žaš er fólk. Og žaš eru ekki eiginhagsmunir sem stušla aš almannaheill, žaš er gagnkvęmni. Og žaš er ekki samkeppni sem skilar hagsęld okkar, žaš er samvinna.

Žaš sem viš sjįum nś er aš hagfręši sem er hvorki réttlįt né innifalin getur aldrei haldiš uppi žeirri miklu félagslegu samvinnu sem naušsynleg er til aš nśtķmasamfélag geti dafnaš.

HVERT FÓRUM VIŠ ŚRSKEIŠIS?

Jęja, žaš kemur ķ ljós aš žaš er oršiš sįrsaukafullt augljóst aš grundvallarforsendurnar sem liggja aš baki hagfręšikenningu nżfrjįlshyggjunnar eru bara hlutlęgt rangar.

EINNIG LESAAš byggja upp sįlfręšilega öruggan vinnustaš: Amy Edmondson (afrit)

Og svo ķ dag fyrst vil ég leiša žig ķ gegnum nokkrar af žessum röngu forsendum og sķšan eftir aš lżsa žvķ hvašan vķsindin benda til velmegunar komi ķ raun.

Žannig aš efnahagsleg forsenda nżfrjįlshyggjunnar nśmer eitt er sś aš markašurinn sé skilvirkt jafnvęgiskerfi, sem žżšir ķ grundvallaratrišum aš ef eitt ķ hagkerfinu, eins og laun, hękkar, veršur annaš ķ hagkerfinu, eins og störf, aš lękka.

Svo til dęmis, ķ Seattle, žar sem ég bż, žegar įriš 2014 stóšumst fyrstu 15 dollara lįgmarkslaun žjóšarinnar, fóru nżfrjįlshyggjumenn į taugum yfir dżrmętu jafnvęgi sķnu. "Ef žś hękkar verš į vinnuafli," vörušu žeir viš, "munu fyrirtęki kaupa minna af žvķ. Žśsundir lįglaunafólks munu missa vinnuna. Veitingastaširnir munu loka."

Nema... Žeir geršu žaš ekki.

Atvinnuleysiš minnkaši verulega. Veitingabransinn ķ Seattle blómstraši. Af hverju? Vegna žess aš žaš er ekkert jafnvęgi. Vegna žess aš hękkun launa drepur ekki störf, žaš skapar žau; vegna žess aš til dęmis žegar veitingahśsaeigendum er skyndilega gert aš borga veitingahśsafólki nóg til aš nś hafi jafnvel žeir efni į aš borša į veitingastöšum, žį minnkar žaš ekki veitingareksturinn, žaš vex žaš, augljóslega.

Takk fyrir.

Önnur forsendan er sś aš verš į einhverju sé alltaf jafnt veršmęti žess, sem žżšir ķ grundvallaratrišum aš ef žś žénar $ 50,000 į įri og ég žéna $ 50 milljónir į įri, žį er žaš vegna žess aš ég framleiša žśsund sinnum meira veršmęti en žś.

Nś mun žaš ekki koma žér į óvart aš lęra aš žetta er mjög hughreystandi forsenda ef žś ert forstjóri sem borgar žér 50 milljónir dollara į įri en borgar starfsmönnum žķnum fįtęktarlaun.

En vinsamlegast taktu žaš frį einhverjum sem hefur rekiš tugi fyrirtękja: žetta er bull. Fólk fęr ekki greitt žaš sem žaš er virši. Žeir fį greitt žaš sem žeir hafa vald til aš semja um og lękkandi hluti launa af vergri landsframleišslu er ekki vegna žess aš launžegar hafi oršiš minna afkastamiklir heldur vegna žess aš atvinnurekendur eru oršnir öflugri.

Og meš žvķ aš lįta eins og hiš risavaxna valdaójafnvęgi milli fjįrmagns og vinnuafls sé ekki til varš hagfręšikenning nżfrjįlshyggjunnar ķ meginatrišum verndarspaša fyrir hina rķku.

Žrišja forsendan, og lang skašlegust, er hegšunarlķkan sem lżsir manneskjum sem einhverju sem kallast "homo economicus", sem žżšir ķ grundvallaratrišum aš viš erum öll fullkomlega eigingjörn, fullkomlega skynsöm og óžrjótandi sjįlfshįmörkun.

En spyrjiš ykkur bara, er žaš sennilegt aš ķ hvert einasta skipti allt ykkar lķf, žegar žiš geršuš eitthvaš fallegt fyrir einhvern annan, žį voruš žiš bara aš hįmarka ykkar eigiš notagildi?

Er sennilegt aš žegar hermašur stekkur į handsprengju til aš verja samherja sķna, žį séu žeir bara aš efla žröngan eiginhagsmuni sķna?

Ef žś heldur aš žaš sé klikkaš, andstętt einhverju skynsamlegu sišferšislegu innsęi, žį er žaš vegna žess aš žaš er og samkvęmt nżjustu vķsindum ekki satt.

En žaš er žetta atferlislķkan sem er ķ köldu, grimmu hjarta nżfrjįlshyggjuhagfręšinnar og žaš er eins sišferšilega ętandi og žaš er vķsindalega rangt vegna žess aš ef viš samžykkjum į nafnvirši aš menn séu ķ grundvallaratrišum eigingjarnir, og svo lķtum viš um heiminn į alla ótvķręša velmegun ķ žvķ, žį fylgir žaš rökrétt, žį hlżtur žaš aš vera rétt samkvęmt skilgreiningu, aš milljaršar einstakra eigingirni fari töfrandi yfir ķ velmegun og almannaheill.

EINNIG LESA: Voru Amazons virkilega til? - Adrienne Mayor (afrit)

Ef viš mennirnir erum ašeins eigingjarnir maximizers, žį er eigingirni orsök velmegunar okkar. Samkvęmt žessari efnahagslegu rökfręši er gręšgi góš, aukinn ójöfnušur er skilvirkur og eini tilgangur fyrirtękisins getur veriš aš aušga hluthafa, žvķ aš gera annaš vęri aš hęgja į hagvexti og skaša hagkerfiš ķ heild.

Og žaš er žetta fagnašarerindi eigingirninnar sem myndar hugmyndafręšilegan hornstein nżfrjįlshyggjuhagfręšinnar, hugsunarhįtt sem hefur skapaš efnahagsstefnu sem hefur gert mér og rķku félögum mķnum ķ efsta prósentinu kleift aš nį ķ nįnast allan įvinning vaxtar sķšustu 40 įrin.

En ef viš samžykkjum ķ stašinn nżjustu reynslurannsóknir, raunveruleg vķsindi, sem lżsa mönnum réttilega sem mjög samvinnužżšum, gagnkvęmum og innsęis sišferšisverum, žį leišir žaš rökrétt aš žaš hlżtur aš vera samvinna en ekki eigingirni sem er orsök velmegunar okkar og žaš eru ekki eiginhagsmunir okkar heldur ešlislęg gagnkvęmni okkar sem er efnahagslegt ofurveldi mannkyns.

Svo kjarninn ķ žessari nżju hagfręši er saga um okkur sjįlf sem veitir okkur leyfi til aš vera okkar besta sjįlf, og ólķkt gömlu hagfręšinni er žetta saga sem er dyggšug og hefur lķka žį dyggš aš vera sönn.

Nś vil ég leggja įherslu į aš žessi nżja hagfręši er ekki eitthvaš sem ég hef persónulega ķmyndaš mér eša fundiš upp. Veriš er aš žróa og betrumbęta kenningar hennar og lķkön ķ hįskólum um allan heim sem byggja į nokkrum af bestu nżju rannsóknunum ķ hagfręši, flękjufręši, žróunarkenningu, sįlfręši, mannfręši og öšrum greinum.

Og žó aš žessi nżja hagfręši hafi ekki enn sķna eigin kennslubók eša jafnvel almennt samžykkt nafn, žį er ķ stórum drįttum skżring hennar į žvķ hvašan velmegunin kemur eitthvaš į žessa leiš.

Žannig aš markašskapķtalismi er žróunarkerfi žar sem velmegun kemur fram meš jįkvęšri svörunarlykkju milli aukinnar nżsköpunar og aukinnar eftirspurnar neytenda.

Nżsköpun er ferliš žar sem viš leysum mannleg vandamįl, eftirspurn neytenda er žaš kerfi sem markašurinn velur gagnlegar nżjungar ķ gegnum og eftir žvķ sem viš leysum fleiri vandamįl veršum viš blómlegri.

En eftir žvķ sem viš veršum blómlegri verša vandamįl okkar og lausnir flóknari og žessi aukna tęknilega flękjustig krefst sķfellt meiri félagslegrar og efnahagslegrar samvinnu til aš framleiša sérhęfšari vörur sem skilgreina nśtķma hagkerfi.

Nś er gamla hagfręšin aušvitaš rétt, aš samkeppni gegnir lykilhlutverki ķ žvķ hvernig markašir virka, en žaš sem hśn sér ekki er aš miklu leyti samkeppni milli mjög samvinnuhópa - samkeppni milli fyrirtękja, samkeppni milli neta fyrirtękja, samkeppni milli žjóša - og allir sem hafa einhvern tķma rekiš farsęlt fyrirtęki vita aš žaš aš byggja upp samvinnuteymi meš žvķ aš taka meš hęfileika allra er nęstum alltaf betri stefna en bara Hópur af eigingjörnum asnum.

Hvernig skiljum viš žį nżfrjįlshyggjuna eftir og byggjum upp sjįlfbęrara, blómlegra og réttlįtara samfélag? Nżja hagfręšin leggur til ašeins fimm žumalputtareglur.

Ķ fyrsta lagi er aš farsęl hagkerfi eru ekki frumskógar, žau eru garšar, žaš er aš segja aš žaš veršur aš hlśa aš mörkušum, eins og göršum, aš markašurinn er mesta félagslega tękni sem fundin hefur veriš upp til aš leysa mannleg vandamįl, en óheft af félagslegum višmišum eša lżšręšislegu regluverki, markašir skapa óhjįkvęmilega fleiri vandamįl en žeir leysa.

EINNIG LESAHvernig į aš hjįlpa hverju barni aš uppfylla möguleika sķna: Carol Dweck (afrit)

Loftslagsbreytingarfjįrmįlakreppan mikla 2008 eru tvö aušveld dęmi.

Önnur reglan er sś aš žįtttaka skapar hagvöxt. Žannig aš hugmynd nżfrjįlshyggjunnar um aš žįtttaka sé žessi fķni lśxus sem į aš veita ef og žegar viš höfum vöxt er bęši röng og afturįbak.

Efnahagurinn er fólk. Aš hafa fleira fólk meš į fleiri vegu er žaš sem veldur hagvexti ķ markašshagkerfum.

Žrišja meginreglan er tilgangur fyrirtękisins er ekki ašeins aš aušga hluthafa. Mesta griftiš ķ efnahagslķfi samtķmans er sś hugmynd nżfrjįlshyggjunnar aš eini tilgangur hlutafélagsins og eina įbyrgš stjórnenda sé aš aušga sjįlfa sig og hluthafa.

Hin nżja hagfręši veršur og getur krafist žess aš tilgangur fyrirtękisins sé aš bęta velferš allra hagsmunaašila: višskiptavina, starfsmanna, samfélags og hluthafa.

Regla fjögur: Gręšgi er ekki góš. Aš vera naušgari gerir žig ekki aš kapķtalista, žaš gerir žig aš sišblindingi. Og ķ hagkerfi sem er jafn hįš samvinnu ķ stęršargrįšu og okkar er sišblinda jafn slęm fyrir atvinnulķfiš og samfélagiš.

Og ķ fimmta og sķšasta lagi, ólķkt ešlisfręšilögmįlunum, eru lögmįl hagfręšinnar val. Hagfręšikenning nżfrjįlshyggjunnar hefur selt sig žér sem óbreytanlegt nįttśrulögmįl, žegar hśn er ķ raun félagsleg višmiš og smķšašar frįsagnir byggšar į gervivķsindum.

Ef viš viljum ķ raun réttlįtara, blómlegra og sjįlfbęrara hagkerfi, ef viš viljum öflug lżšręšisrķki og borgaralegt samfélag, veršum viš aš hafa nżja hagfręši.

Og hér eru góšu fréttirnar: ef viš viljum nżja hagfręši žurfum viš bara aš velja aš hafa hana.

Takk fyrir.

Fyrirspurnalota

Stjórnandi: Svo Nick, ég er viss um aš žś fęrš žessa spurningu oft. Ef žś ert svona óįnęgšur meš efnahagskerfiš, af hverju ekki bara aš gefa alla peningana žķna og taka žįtt ķ 99%?

Ungfrś Hanauer. Jį, nei, einmitt. Žś fęrš žaš oft. Žś fęrš žaš oft. "Ef žér er svona annt um skatta, af hverju borgaršu ekki meira, og ef žér er svona annt um laun, af hverju borgaršu ekki meira?" Og ég gęti gert žaš.

Vandamįliš er aš žaš skiptir ekki svo miklu mįli og ég hef uppgötvaš stefnu sem virkar bókstaflega hundraš žśsund sinnum betur -

Fundarstjóri: Allt ķ lagi.

Sem er aš nota peningana mķna til aš byggja upp frįsagnir og setja lög sem krefjast žess aš allt hitt rķka fólkiš borgi skatta og borgi starfsmönnum sķnum betur.

Og svo, til dęmis, 15 dollara lįgmarkslaun sem viš eldušum upp hefur nś haft įhrif į 30 milljónir starfsmanna. Svo žaš virkar betur.

Fundarstjóri: Žaš er frįbęrt. Ef žś skiptir um skošun finnum viš žį sem taka eitthvaš fyrir žig.

- Allt ķ lagi. Žakka žér fyrir.

Fundarstjóri: Žakka žér kęrlega fyrir.

 

Sęktu žetta afrit sem PDF hér: The Dirty Secret of Capitalism And a New Way Forward_ Nick Hanauer (Afrit)

 

Śrręši til frekari lesturs:

Varist, félagar Plutocrats, The Pitchforks Are Coming eftir Nick Hanauer (Afrit)

Kajsa Ekis Ekman: Allir tala um kapķtalisma – En hvaš er žaš? (Afrit)

Federico Pistono: Grunntekjur og ašrar leišir til aš laga kapķtalisma (umritun)

Bettina Warburg: Hvernig blockchain mun gjörbreyta hagkerfinu (umritun)

000000

The dirty secret of capitalism -- and a new way forward | Nick Hanauer 

 

  •  
    ted.com
     

    Rising inequality and growing political instability are the direct result of decades of bad economic theory, says entrepreneur Nick Hanauer. In a visionary talk, he dismantles the mantra that "greed is good" -- an idea he describes as not only morally corrosive, but also scientifically wrong -- and lays out a new theory of economics powered by reciprocity and cooperation.

    https://www.ted.com/talks/nick_hanauer_the_dirty...
    Feedback
  • bing.com/videos
    The dirty secret of capitalism -- and a new way forward | Nick Hanauer
     
     
    17:04
     
    The dirty secret of capitalism -- and a new way forward | Nick 
    2.4M viewsOct 18, 2019
    YouTubeTED
    Banned TED Talk: Nick Hanauer
     
     
    5:50
     
    Banned TED Talk: Nick Hanauer "Rich people don't create jobs"
    2.8M viewsMay 18, 2012
    YouTubeZubenelgenubiii
    Nick Hanauer answers audience questions - BBC HARDtalk
     
     
    20:03
     
    Nick Hanauer answers audience questions - BBC HARDtalk
    104.6K viewsMar 30, 2015
    YouTubeBBC HARDtalk
    Beware, fellow plutocrats, the pitchforks are coming | Nick Hanauer
     
     
    20:27
     
    Beware, fellow plutocrats, the pitchforks are coming | Nick H
    1.2M viewsAug 12, 2014
    YouTubeTED
    Capitalism Redefined ft. Nick Hanauer
     
     
    7:28
     
    Capitalism Redefined ft. Nick Hanauer
    9.6K viewsNov 4, 2019
    YouTubeFord Foundation
    See more videos of Text the Dirty Secret of Capitalism -- And A New Way Forward | Nick Hanauer
     
  • https://singjupost.com/the-dirty-secret-of...

    24/10/2019 · It all comes down to just one thing: economics. Because, here’s the dirty secret. There was a time in which the economics profession worked in the public interest. But in the 

    • Estimated Reading Time: 8 mins
  • The dirty secret of capitalism -- and a new way forward _ Nick …

    https://www.coursehero.com/file/92594761/The-dirty...

    a little bit of a problem. We could choose to enact economic policies that raise taxes on the rich, regulate powerful corporations or raise wages for workers. We have done it before. But …

     
  • The dirty secret of capitalism — and a new way forward

    https://www.pressenza.com/2019/09/the-dirty-secret...

    27/09/2019 · Nick Hanauer is a rich guy, an unrepentant capitalist — and he has something to say to his fellow plutocrats: Wake up! Growing inequality is about to push our societies into …

    • Estimated Reading Time: 8 mins
  • TEDX TALK ESSAY - Topic: The Dirty Secret of Capitalism - StuDocu

    https://www.studocu.com/ph/document/la-consolacion...

    Topic: The Dirty Secret of Capitalism – And a New Way Forward: Nick Hanauer Summary: Rising inequality and growing political instability are the direct result of decades of bad economic …

    • 4.4/5
      (7)
  • People also ask
     
    What is the dirty secret of capitalism?Preview text Topic:The Dirty Secret of Capitalism – And a New Way Forward: Nick Hanauer Summary:Rising inequality and growing political instability are the direct result of decades of bad economic theory, says entrepreneur Nick Hanauer.
    www.studocu.com/ph/document/la-consolacion-college/a…
    What is the topic of Nick Hanauer TED talk?TEDX TALK ESSAY - Topic: The Dirty Secret of Capitalism – And a New Way Forward: Nick Hanauer - StuDocu A FINALS REQUIREMENT PROJECT topic: the dirty secret of capitalism and new way forward: nick hanauer summary: rising inequality and growing political Sign inRegister Sign inRegister Home My Library Courses You don't have any courses yet. Books
    www.studocu.com/ph/document/la-consolacion-college/a…
    What does Nick Hanauer have to say to the rich?Nick Hanauer is a rich guy, an unrepentant capitalist — and he has something to say to his fellow plutocrats: Wake up! Growing inequality is about to push our societies into conditions resembling pre-revolutionary France.
    www.pressenza.com/2019/09/the-dirty-secret-of-capitalis…
    What is the 21st century perspective on capitalism?This 21st-century perspective allows you to clearly see that capitalism does not work by [efficiently] allocating existing resources. It works by [efficiently] creating new solutions to human problems. The genius of capitalism is that it is an evolutionary solution-finding system. It rewards people for solving other people’s problems.
    www.pressenza.com/2019/09/the-dirty-secret-of-capitalis…
  • The dirty secret of capitalism -- and a new way forward | Nick …

    https://www.youtube.com/watch?v=th3KE_H27bs

    18/10/2019 · Visit http://TED.com to get our entire library of TED Talks, subtitles, translations, personalized Talk recommendations and more.Rising inequality and growin...

  • The Dirty Secret of Capitalism -- And A New Way Forward by Nick …

    https://palaciomagazine.com/the-dirty-secret-of...

    Watch on. “Rising inequality and growing political instability are the direct results of decades of bad economic theory, says entrepreneur Nick Hanauer. In a visionary talk, he dismantles the …

  • The Dirty Secret of Capitalism Assignment.docx - Zachery...

    https://www.coursehero.com/file/91664579/The-Dirty...

    View The Dirty Secret of Capitalism Assignment.docx from SOC 145 at Nichols College. Zachery Murray Sociology 10/16/20 The Dirty Secrets of Capitalism 1. Nick Hanauer’s credentials for …

  • and a new way forward | Nick Hanauer - The Philosophy Forum

    https://thephilosophyforum.com/discussion/8793/the...

    The dirty secret of capitalism -- and a new way forward | Nick Hanauer. Watch on. Transcript. In summary, the thesis is that neoliberal economic theory is objectively false, and that we can do …

  • and a new way forward | Nick Hanauer - The Philosophy Forum

    https://thephilosophyforum.com/discussion/8793/the...

    The dirty secret of capitalism -- and a new way forward | Nick Hanauer. Well rest assured both religion, science, and history reach a single conclusion that cannot be avoided. The planet, …

 


Kveikt į sjónvarpinu og allir mynd punktarnir ķ tvķvķša flatskjįnum sżna myndir. Slökkt į sjónvarpinu, mynd punktarnir ķ flatskjįnum sżna engar myndir. Viš opnum augun (kveikjum) og horfum į veröldina, geislaskjįinn hans Nikola Tesla, žrķvķšu heilmyndina.

 

Žaš sem er, og žaš sem er ekki. Žaš er kveikt į sjónvarpinu og allir mynd punktarnir ķ tvķvķša flatskjįnum eru stanslaust aš sżna allskonar myndir. Žaš er slökkt į sjónvarpinu og allir mynd punktarnir ķ tvķvķša flatskjįnum sżna engar myndir. Viš opnum augun (kveikjum) og horfum į veröldina, geislaskjįinn hans Nikola Tesla, žrķvķšu heilmyndina.

000 

http://abyss.uoregon.edu/~js/21st_century_science/lectures/lec13.html  

 (nota oršiš dķóša um mynd punkt, eftir minni jg)

Sś stašreynd aš skammtakerfi, svo sem rafeindir og róteindir, hafa óįkvešna žętti žżšir aš žau eru til sem möguleikar frekar en rauneiginleikar. 

(Hér eru žeir aš lżsa myndpunktunum, dķóšunni ķ heilmyndinni, slökktir = möguleikar, og kveiktir = raunverulegir jg)

Žetta gefur žeim žann eiginleika aš vera hlutir sem gętu veriš eša gętu gerst, frekar en hlutir sem eru. 

(Myndpunktarnir dķóša, gętu veriš eša gętu gerst, slökkt eša hlutir sem eru, kveikt jg)

Žetta er ķ skarpri mótsögn viš ešlisfręši Newtons žar sem hlutirnir eru eša ekki, žaš er engin óvissa nema žau sem sett eru vegna lélegra gagna eša takmarkana į gagnaöflunarbśnašinum. 

 

Frekari tilraunir sżndu aš raunveruleikinn į skammtafręšilegu (smįsjį) stigi samanstendur af tvenns konar veruleika, raunverulegum og möguleikum. 

(raunverulegum kveikt į myndpunkti, dķóšu eša möguleikum, slökkt į myndpunkti, dķóšu jg)

Raunverulegt er žaš sem viš fįum žegar viš sjįum eša męlum skammtaeiningu, (heilmyndin, Maja eins og Indverjar segja, blekking. jg)

(Žegar viš horfum į geislaskjįinn hans Nikola Tesla žį kveikir hann og viš sjįum myndpunktinn sem birtir hinar og žessar myndir sem eru, viš setjum, leikum ķ heilmyndinni jg)

möguleikinn er įstandiš žar sem hluturinn (myndpunkturinn įšur en kveikt var į honum meš įhorfi jg) var til įšur en hann var męldur.

(Nišurstašan er sś aš skammtaeining (ljóseind, rafeind, nifteind o.s.frv.) er til ķ mörgum möguleikum raunveruleika sem kallast superpositions. (Eins og myndpunkturinn ķ nśtķma sjónvarpi er til en žį ekki meš myndtjįninguna, slöktur jg)

Hęgt er aš sżna fram į yfirbyggingu mögulegra stašsetninga rafeindar meš athugušu fyrirbęri sem kallast skammtagöng. 

000000

slóš 

Bylgjulķkir eiginleikar ljóss, fręgri tilraun sem Thomas Young gerši fyrst snemma į nķtjįndu öld. Ķ upphaflegri tilraun lżsir punktljós upp tvęr mjóar ašliggjandi raufar į skjįnum og myndin af ljósinu sem fer ķ gegnum raufin sést į öšrum skjį.

https://jonasg-egi.blog.is/blog/jonasg-egi/entry/2285057/

000 

Tölvu žżšingin 

Frekari tilraunir sżndu aš raunveruleikinn į skammtafręšilegu (smįsjį) stigi samanstendur af tvenns konar veruleika, raunverulegum og möguleikum. Raunverulegt er žaš sem viš fįum žegar viš sjįum eša męlum skammtaeiningu, möguleikinn er įstandiš žar sem hluturinn var til įšur en hann var męldur. Nišurstašan er sś aš skammtaeining (ljóseind, rafeind, nifteind o.s.frv.) er til ķ mörgum möguleikum raunveruleika sem kallast superpositions.

Hęgt er aš sżna fram į yfirbyggingu mögulegra stašsetninga rafeindar meš athugušu fyrirbęri sem kallast skammtagöng.

Enski textinn 

Further experimentation showed that reality at the quantum (microscopic) level consists of two kinds of reality, actual and potential. The actual is what we get when we see or measure a quantum entity, the potential is the state in which the object existed before it was measured. The result is that a quantum entity (a photon, electron, neutron, etc) exists in multiple possibilities of realities known as superpositions.

The superposition of possible positions for an electron can be demonstrated by the observed phenomenon called quantum tunneling.

« Sķšasta fęrsla

ATHUGASEMDIR fęršar frį vinnu plaggi, bloggi.

1identicon

 

Jónas Gunnlaugsson.    

Ekki fór ég ķ gegnum allan pistil žinn, en žess ķ staš sendi ég žér YouTube žįtt sem žś hefšir kannski įhuga į.

Skammtafręšin fjallar m.a. um žaš aš smęstu efniseiningar hafa lķklega en ekki fast įkvešna stašsetningu.

Ef vetniskjarni vęri t.d. stašsetur upp viš žunnan vegg žį gęti hann fyrirvaralaust veriš kominn ķ gegnum vegginn. Žetta er kallaš "Tunnel effekt".

Sameinist tveir vetniskjarnar žį myndast helķumatóm og viš žaš losnar mikil orka śr lęšķngi. Žetta er undirstaša  sólarorkunnar. Gallinn er bara sį aš žeir hafa jįkvęša hlešslu og hrinda hvor öšrum frį sér. Til žess aš žeir geti sameinast žarf gķfurlega orku og miklu meiri hita heldur en er ķ sólinni.  Einstaka sinnum kemur žaš žó fyrir aš tveir vetniskjarnar, sem nįlgast hvor annan, sameinast. Žetta stafar af žvķ aš stašsetning žeirra er ekki nįkvęm. Žetta į sér žó örsjaldan staš mišaš viš hinn gķfurlegan fjölda įrekstra, en vęri ekki svo žį žyrfti sólin aš vera margfalt heitari og vęri śtbrunnin fyrir löngu.

Žįtturinn er į Žżsku en sękja mį tölvužżddan texta į Ensku, Ķslensku eša hvaša tungumįli sem er meš žvķ aš klikka į stjörnunu undir myndinni:   Alpha Centauri - Was ist der Tunneleffekt - Folge 119YouTube · TheLordOfDeath200014 minutes, 49 secondsJan 20, 2013

Höršur Žormar (IP-tala skrįš) 10.12.2022 kl. 23:41

2Smįmynd: Jónas Gunnlaugsson

 

Takk fyrir kennsluna Höršur Žormar. Žetta er frekar vinnu plagg hjį mér. 

Žarna tek ég stubb rautt letur śr greininni į ķslensku.

Ég var aš reyna aš sżna lķkindi, samsvörun, į greininni og heilmynd, sem veršur nęsta sjónvarpiš sżnist mér, og svo heilmynd meš efnis tilfinningu. 

Žaš var spurning ķ umręšunni į netin, af hverju eru žeir aš plata okkur til aš halda aš viš bśum ķ efnis heimi? 

Mķn hugsun: Žaš er til aš kenna okkur aš vera eining, en ekki eitthvert skż sem er hér og žar og allstašar. 

Žį erum viš sett ķ einhverskonar flug hermi og veršum aš vinna śt frį efnislķkamanum.

Egilsstašir, 11.12.2022   Jónas Gunnlaugsson

Jónas Gunnlaugsson, 11.12.2022 kl. 01:28 

 

Smįmynd: Jónas Gunnlaugsson 

3

Hęgt er aš sżna fram į yfirbyggingu mögulegra stašsetninga rafeindar meš athugušu fyrirbęri sem kallast skammtagöng.

The superposition of possible positions for an electron can be demonstrated by the observed phenomenon called quantum tunneling 

Quantum Tunneling (uoregon.edu)

http://abyss.uoregon.edu/~js/glossary/quantum_tunneling.html 

Jónas Gunnlaugsson, 11.12.2022 kl. 02:36


Bylgjulķkir eiginleikar ljóss, fręgri tilraun sem Thomas Young gerši fyrst snemma į nķtjįndu öld. Ķ upphaflegri tilraun lżsir punktljós upp tvęr mjóar ašliggjandi raufar į skjįnum og myndin af ljósinu sem fer ķ gegnum raufin sést į öšrum skjį.

 

Žś veršur aš lesa nišur aš 000000, ca 20 lķnur

Hér lżsa žeir myndpunkti ķ heilmyndinni, er hann hulinn? jg

Here they describe an image point in the hologram, is it hidden? jg jg

 

Sś stašreynd aš skammtakerfi, svo sem rafeindir og róteindir, hafa óįkvešna žętti žżšir aš žau eru til sem möguleikar frekar en rauneiginleikar. Žetta gefur žeim žann eiginleika aš vera hlutir sem gętu veriš eša gętu gerst, frekar en hlutir sem eru. Žetta er ķ skörpri mótsögn viš ešlisfręši Newtons žar sem hlutirnir eru eša ekki, žaš er engin óvissa nema žau sem sett eru vegna lélegra gagna eša takmarkana į gagnaöflunarbśnašinum.

Frekari tilraunir sżndu aš raunveruleikinn į skammtafręšilegu (smįsjį) stigi samanstendur af tvenns konar veruleika, raunverulegum og möguleikum. Raunverulegt er žaš sem viš fįum žegar viš sjįum eša męlum skammtaeiningu, (heilmyndin, Maja eins og Indverjar segja, blekking. jg)

(Žegar viš horfum į geislaskjįinn hans Nikola Tesla žį kveikir hann og viš sjįum myndpunktinn sem birtir hinar og žessar myndir sem eru, viš setjum, leikum ķ heilmyndinni jg)

möguleikinn er įstandiš žar sem hluturinn (myndpunkturinn įšur en kveikt var į honum meš įhorfi jg) var til įšur en hann var męldur.

(Nišurstašan er sś aš skammtaeining (ljóseind, rafeind, nifteind o.s.frv.) er til ķ mörgum möguleikum raunveruleika sem kallast superpositions. (Eins og myndpunkturinn ķ nśtķma sjónvarpi er til en žį ekki meš myndtjįninguna, slöktur jg)

Hęgt er aš sżna fram į yfirbyggingu mögulegra stašsetninga rafeindar meš athugušu fyrirbęri sem kallast skammtagöng.

000000

Ef heimurinn er heilmynd , hvaš kveikir eša slekkur į henni. Er žaš upplżsandinn, sį sem beinir athygli aš, skošar, viršir fyrir sér, horfir į, er žįtt takandi, leikari ķ heilmyndinni sem veršur til viš geršir og višbrögš, žįtttakenda. jg

If the world is a hologram, what turns it on or off. Is it the informant, the one who pays attention to, examines, observes, watches, is a participant, an actor in the hologram created by the actions and reactions of the participants. jg

000

Nś į ég eftir aš finna śt hvernig og hvort ég hef tķma til aš fęra myndirnar. Ég gef mér ekki tķma til aš lesa žetta yfir, fer śt aš hjóla, hef nagla į hjólunum allt įriš. snjóžekja um 5 sentimetrar. 

 

Hér er greinin į tölvu ķslensku ķ Word: klikka slóš

http://www.herad.is/00/2022-12-07-two-riffts/ 

 

Bylgjulķkir eiginleikar ljóss, fręgri tilraun sem Thomas Young gerši fyrst snemma į nķtjįndu öld. Ķ upphaflegri tilraun lżsir punktljós upp tvęr mjóar ašliggjandi raufar į skjįnum og myndin af ljósinu sem fer ķ gegnum raufin sést į öšrum skjį.

7.12.2022 | 12:27

1.1.1970 | 00:00

Ef ég mį ekki kynna žetta svona, žį tek ég žaš strax nišur.

Tveggja rifa tilraunir (uoregon.edu)

Žaš er betra aš horfa į slóšina hér nešan viš.

http://abyss.uoregon.edu/~js/21st_century_science/lectures/lec13.html

 

Tilraun meš Thomas Youngtveimur raufum:

 

Lestur:

tvęr raufartilraunir Kaupmannahöfn InterpretationQuantum Mechanics

 

§  tilraunin meš tveimur rifum er lykillinn aš žvķ aš skilja smįsjįrheiminn

§   

§  Tveggja rifa tilraunin er lykillinn aš žvķ aš skilja smįsjįrheiminn

Bylgjulķkir eiginleikar ljóss voru sżndir meš fręgri tilraun sem Thomas Young gerši fyrst snemma į nķtjįndu öld. Ķ upphaflegri tilraun lżsir punktljós upp tvęr mjóar ašliggjandi raufar į skjįnum og myndin af ljósinu sem fer ķ gegnum raufin sést į öšrum skjį. 

Bylgjukenndir eiginleikar ljóssins voru sżndir meš hinni fręgu tilraun sem Thomas Young gerši fyrst snemma į nķtjįndu öld. Ķ upphaflegri tilraun lżsir ljósgjafi upp tvęr mjóar samliggjandi raufar į skjį og myndin af ljósinu sem fer ķ gegnum raufarnar sést į öšrum skjį.

 

 

 

Smelltu hér til aš trufla eftirlķkingu

 

§  Bylgjur geta truflaš, fyrir ljós mun žetta gera röš af ljósum og dökkum böndum

§  efnisagnir, eins og rafeindir, framleiša einnig truflunarmynstur vegna bylgjulķks ešlis žeirra

§  Svo meš miklu flęši annaš hvort ljóseinda eša rafeinda er einkennandi truflunarmynstriš sżnilegt

Dökku og ljósu svęšin eru kölluš vķxlunarrįkir, uppbyggileg og eyšileggjandi truflun ljósbylgna. Svo spurningin er mun skipta mįli einnig framleiša truflunarmynstur. Svariš er jį, prófaš meš žvķ aš skjóta straumi rafeinda.

 

 

 

§  Ef viš lękkum ljósstyrkinn, eša flęši rafeinda (rafstrauminn), ęttum viš aš geta séš hverja ljóseind slį skjįinn

§  hver ljóseind gerir punkt į skjįnum, en hvar er truflunarmynstriš?

Takiš žó eftir aš rafeindir virka sem agnir, eins og ljóseindir. Til dęmis gera žeir eitt högg į bakskautslampaskjį. Žannig aš ef viš lękkum fjölda rafeinda ķ geislanum nišur ķ, segjum eina į sekśndu. Hverfur truflunarmynstriš?

 

 

 

§  truflunarmynstriš er enn til stašar, žaš tekur einfaldlega nokkurn tķma fyrir nęgar ljóseindir, eša rafeindir, aš slį į skjįinn til aš byggja upp žekkjanlegt mynstur

§  truflun, eša bylgjufyrirbęri, er enn aš eiga sér staš jafnvel žótt viš hleypum ašeins ljóseindum, eša rafeindum, ķ gegnum eina ķ einu

§  Svo hvaš eru einstakar agnir aš trufla? aš žvķ er viršist, sjįlfir

Svariš er nei, viš sjįum einstakar rafeindir (og ljóseindir) slį į skjįinn og meš tķmanum byggist truflunarmynstriš upp. Taktu eftir žvķ aš meš svo hęgum hraša hefur hver ljóseind (eša rafeind) ekki samskipti viš ašrar ljóseindir til aš framleiša truflunarmynstriš. Reyndar eru ljóseindirnar ķ samskiptum viš sjįlfa sig, innan eigin bylgjupakka til aš framleiša truflanir.

 

 

 

§  til žess aš ögn trufli sig veršur hśn aš fara ķ gegnum bįšar raufarnar

§  žetta neyšir okkur til aš gefa upp heilbrigša skynsemi hugmynd um stašsetningu

En bķddu, hvaš ef viš gerum žetta svo hęgt aš ašeins ein rafeind eša ein ljóseind fer ķ gegnum raufarnar ķ einu, hvaš er žį aš trufla hvaš? ž.e. žaš eru ekki tvęr bylgjur til aš trufla og trufla į uppbyggilegan hįtt. Žaš viršist, į einhvern undarlegan hįtt, aš hver ljóseind eša rafeind trufli sig. Aš bylgjuešli hennar trufli eigin bylgju (!).

Myndun truflunarmynstursins krefst žess aš til séu tvęr raufar, en hvernig getur ein ljóseind sem fer ķ gegnum eina rauf 'know' um tilvist hinnar rifunnar? Viš erum föst viš aš hugsa um hverja ljóseind sem bylgju sem lendir į bįšum raufunum. Eša viš veršum aš hugsa um ljóseindina sem klofna og fara ķ gegnum hverja rauf fyrir sig (en hvernig veit ljóseindin aš raufar koma?). Eina lausnin er aš gefa upp hugmyndina um ljóseind eša rafeind sem hefur stašsetningu. Stašsetning subatomic agna er ekki skilgreind fyrr en hśn er athuguš (s.s. aš slį į skjį).

 

 

Hlutverk įheyrnarfulltrśa:

§  Žar sem ekki er hęgt aš fylgjast meš skammtaheiminum beint, neyšumst viš til aš nota tęki sem framlengingu skynfęra okkar

§  žó, skammtaeiningar eru svo litlar aš jafnvel snerting viš eina ljóseind breytir stöšu žeirra og skrišžunga = męlingarvandamįl

§  1. vķsbending um aš athugandinn sé mikilvęgur hluti af skammtatilraun, getur ekki einangraš athugandann eša įhrif žeirra

Ekki er hęgt aš skynja skammtaheiminn beint, heldur meš žvķ aš nota męlitęki. Og svo, žaš er vandamįl meš žį stašreynd aš męlingarašgeršin truflar orku og stöšu subatomic agna. Žetta er kallaš męlingarvandamįliš.

 

 

 

§  Tveggja rifa tilraunin er góš prófraun į hlutverk athugandans ķ skammtasvišinu

§  öll tilraunahönnun žar sem reynt er aš įkvarša hvaša rauf ljóseind hefur fariš ķ gegnum (prófun į agnaešli hennar) eyšileggur truflunarmynstriš (bylgjulaga ešli hennar)

§  žetta er sundurlišun į hlutlęgum veruleika

§  Hver skammtaeining hefur tvķžętta mögulega eiginleika sem verša raunverulegt einkenni ef og žegar hśn er athuguš

Žannig byrjum viš aš sjį sterka tengingu eiginleika skammtahlutar og athöfnina aš męla žį eiginleika. Spurningin um raunveruleika skammtaeiginleika er enn óleyst. Allar skammtafręšilegar meginreglur verša aš hverfa til newtonķskra meginreglna į stórsęju stigi (žaš er samfella milli skammtafręšinnar og Newtonķskrar aflfręši).

Hvernig hefur hlutverk athugandans įhrif į bylgju- og agnaešli skammtaheimsins? Eitt próf er aš fara aftur ķ raufartilraunina tvęr og reyna aš įkvarša talningu hvaša rauf ljóseindin fer ķ gegnum. Ef ljóseindin er ögn, žį žarf hśn aš fara ķ gegnum eina eša ašra rauf. Aš gera žessa tilraun leišir til žess aš žurrka śt truflunarmynstriš. Bylgjuešli ljóssins er śtilokaš, ašeins agnaešliš er eftir og agnir geta ekki valdiš truflunarmynstri. Ljóst er aš raufartilraunirnar tvęr, ķ fyrsta skipti ķ ešlisfręši, benda til žess aš mun dżpra samband sé į milli athugandans og fyrirbęrisins, aš minnsta kosti į undiratómsstigi. Žetta er öfgafullt brot frį hugmyndinni um hlutlęgan veruleika eša žar sem nįttśrulögmįlin eiga sér sérstaka, platónska tilveru.

 

Ef ešlisfręšingurinn leitar aš ögn (notar agnaskynjara), žį finnst ögn. Ef ešlisfręšingurinn leitar aš bylgju (notar bylgjuskynjara) žį finnst bylgjumynstur. Skammtaeining hefur tvķžęttan möguleika, en raunverulegt (athugaš) ešli hennar er eitt eša annaš.

 

 

Skammtabylgjufall:

§  Tślkun bylgjupakka fyrir agnir žżšir aš žaš er ešlislęgur fuzziness śthlutaš žeim

§  Bylgjufalliš er stęršfręšilegt tęki til aš lżsa skammtaeindum

Bylgjuešli smįsjįrheimsins gerir hugmyndina um 'stöšu' erfitt fyrir subatomic agnir. Jafnvel bylgjupakki hefur einhvern 'fuzziness' ķ tengslum viš žaš. Rafeind į sporbraut hefur enga stöšu til aš tala um, ašra en hśn er einhvers stašar į sporbraut sinni.

Til aš takast į viš žetta vandamįl žróaši skammtafręšin verkfęri skammtabylgjufallsins sem  stęršfręšilega lżsingu į umgjöršum sem tengjast skammtaeiningu į tilteknu augnabliki.

 

 

§  bylgjufall tjį lķkur *žar til* męling er gerš

Lykilatrišiš ķ bylgjufallinu er aš stašsetning agna er ašeins gefin upp sem lķkur eša lķkur žar til męling er gerš. Til dęmis leišir žaš til stašsetningarmęlingar aš slį rafeind meš ljóseind og viš segjum aš bylgjufalliš hafi 'hruniš' (ž.e. bylgjuešli rafeindarinnar umbreytist ķ agnaešli).

 

 

Superposition:

§  skammtafręši er vķsindi um möguleika frekar en nįkvęmni Newtons ešlisfręši

§  Skammtahlutir og magn verša raunveruleg žegar athugaš er

§  Lykilsönnun į skammtayfirbyggingu er fyrirbęriš skammtagöng

 Hér lżsa žeir myndpunkti ķ heilmyndinni. jg

Here they describe an image point in the hologram. jg

 

Sś stašreynd aš skammtakerfi, svo sem rafeindir og róteindir, hafa óįkvešna žętti žżšir aš žau eru til sem möguleikar frekar en rauneiginleikar. Žetta gefur žeim žann eiginleika aš vera hlutir sem gętu veriš eša gętu gerst, frekar en hlutir sem eru. Žetta er ķ skörpri mótsögn viš ešlisfręši Newtons žar sem hlutirnir eru eša ekki, žaš er engin óvissa nema žau sem sett eru vegna lélegra gagna eša takmarkana į gagnaöflunarbśnašinum.

Frekari tilraunir sżndu aš raunveruleikinn į skammtafręšilegu (smįsjį) stigi samanstendur af tvenns konar veruleika, raunverulegum og möguleikum. Raunverulegt er žaš sem viš fįum žegar viš sjįum eša męlum skammtaeiningu, möguleikinn er įstandiš žar sem hluturinn var til įšur en hann var męldur. Nišurstašan er sś aš skammtaeining (ljóseind, rafeind, nifteind o.s.frv.) er til ķ mörgum möguleikum raunveruleika sem kallast superpositions.

Hęgt er aš sżna fram į yfirbyggingu mögulegra stašsetninga rafeindar meš athugušu fyrirbęri sem kallast skammtagöng.

 

 

§  Stašsetning rafeindarinnar, bylgjufallsins, er sannarlega dreifš, ekki óvķst

§  Athugun veldur žvķ aš bylgjufalliš fellur saman ķ raunverulegt

Takiš eftir aš eina skżringin į skammtagöngum er ef stašsetning rafeindarinnar er sannarlega dreifš, ekki bara falin eša ómęld. Žaš hrį óvissa gerir kleift aš bylgjuvirknin komist ķ gegnum hindrunina. Žetta er raunveruleg óįkvešni, ekki bara óžekkt magn fyrr en einhver męlir žaš.

Mikilvęgt er a taka tillit til ess a yfirfęrsla möguleika į kostum į sér ekki sta fyrr en einingin er sönnu . Žegar athugun hefur fariš fram (stašsetning er męld, massi įkvaršašur, hraši męldur) breytist yfirstašan ķ raun. Eša, į skammtamįli, segjum viš aš bylgjufalliš hafi hruniš.

 

 

§  Skammtatilvist er bundin umhverfinu, gagnstętt sjįlfstęši stórsęja hluta

Hrun bylgjufallsins viš athugun er umbreyting frį mörgum til žeirra, frį möguleika til raunveruleika. Sjįlfsmynd og tilvist skammtaeininga er bundin viš heildarumhverfi žess (žetta er kallaš samhengishyggja). Eins og einsheiti, orš sem fara eftir žvķ samhengi sem žau eru notuš ķ, breytir skammtaveruleikinn ešli sķnu ķ samręmi viš umhverfi sitt.

Ķ žeim stórsęja heimi sem stjórnaš er af klassķskri ešlisfręši eru hlutirnir eins og žeir eru. Ķ smįsjįrheiminum sem stjórnaš er af skammtaešlisfręši er tilvistarsamtal mešal agnanna, umhverfis hennar og žess sem rannsakar hana.

 

00000000000000000000000000 

vvv

1.1.1970 | 00:00

Ef ég mį ekki kynna žetta svona, žį tek ég žaš strax nišur.

Two-Slit Experiments (uoregon.edu) 

Žaš er betra aš horfa į slóšina hér nešan viš.

http://abyss.uoregon.edu/~js/21st_century_science/lectures/lec13.html 

 

Young Two-Slit Experiment:

 

Readings:

two slit experiment
Copenhagen Interpretation
Quantum Mechanics

 

§  tilraunin meš tveimur rifum er lykillinn aš žvķ aš skilja smįsjįrheiminn

§   

§  the two slit experiment is key to understand the microscopic world

Bylgjulķkir eiginleikar ljóss voru sżndir meš fręgri tilraun sem Thomas Young gerši fyrst snemma į nķtjįndu öld. Ķ upphaflegri tilraun lżsir punktljós upp tvęr mjóar ašliggjandi raufar į skjįnum og myndin af ljósinu sem fer ķ gegnum raufin sést į öšrum skjį. 

The wave-like properties of light were demonstrated by the famous experiment first performed by Thomas Young in the early nineteenth century. In original experiment, a point source of light illuminates two narrow adjacent slits in a screen, and the image of the light that passes through the slits is observed on a second screen.

 

 

 

click here to interference simulation

 

§  waves can interfere, for light this will make a series of light and dark bands

§  matter particles, such as electrons, also produce interference patterns due to their wave-like nature

§  so with a high flux of either photons or electrons, the characteristic interference pattern is visible

The dark and light regions are called interference fringes, the constructive and destructive interference of light waves. So the question is will matter also produce interference patterns. The answer is yes, tested by firing a stream of electrons.

 

 

 

§  if we lower the intensity of light, or the flux of electrons (the electric current), we should be able to see each photon strike the screen

§  each photon makes a dot on the screen, but where is the interference pattern?

However, notice that electrons do act as particles, as do photons. For example, they make a single strike on a cathode ray tube screen. So if we lower the number of electrons in the beam to, say, one per second. Does the interference pattern disappear?

 

 

 

§  the interference pattern is still there, it simply takes some time for enough photons, or electrons, to strike the screen to build up a recognizable pattern

§  interference, or a wave phenomenon, is still occurring even if we only let the photons, or electrons, through one at a time

§  so what are the individual particles interfering with? apparently, themselves

The answer is no, we do see the individual electrons (and photons) strike the screen, and with time the interference pattern builds up. Notice that with such a slow rate, each photon (or electron) is not interacting with other photons to produce the interference pattern. In fact, the photons are interacting with themselves, within their own wave packets to produce interference.

 

 

 

§  in order for a particle to interfere with itself, it must pass through both slits

§  this forces us to give up the common sense notion of location

But wait, what if we do this so slow that only one electron or one photon passes through the slits at a time, then what is interfering with what? i.e. there are not two waves to destructively and constructively interfere. It appears, in some strange way, that each photon or electron is interfering with itself. That its wave nature is interfering with its own wave (!).

The formation of the interference pattern requires the existence of two slits, but how can a single photon passing through one slit `know' about the existence of the other slit? We are stuck going back to thinking of each photon as a wave that hits both slits. Or we have to think of the photon as splitting and going through each slit separately (but how does the photon know a pair of slits is coming?). The only solution is to give up the idea of a photon or an electron having location. The location of a subatomic particle is not defined until it is observed (such as striking a screen).

 

 

Role of the Observer:

§  since the quantum world can not be observed directly, we are forced to use instruments as extensions of our senses

§  however, quantum entities are so small that even contact with one photon changes their position and momentum = measurement problem

§  1st hint that the observer is an important piece of any quantum experiment, can not isolate the observer or their effects

The quantum world can be not be perceived directly, but rather through the use of instruments. And, so, there is a problem with the fact that the act of measuring disturbs the energy and position of subatomic particles. This is called the measurement problem.

 

 

 

§  the two slit experiment is a good test of the role of the observer in the quantum realm

§  any experimental design that attempts to determine which slit a photon has passed through (test for its particle nature) destroys the interference pattern (its wavelike nature)

§  this is a breakdown of objective reality

§  each quantum entity has dual potential properties, which become an actual characteristic if and when it is observed

Thus, we begin to see a strong coupling of the properties of an quantum object and and the act of measuring those properties. The question of the reality of quantum properties remains unsolved. All quantum mechanical principles must reduce to Newtonian principles at the macroscopic level (there is a continuity between quantum and Newtonian mechanics).

How does the role of the observer effect the wave and particle nature of the quantum world? One test is to return to the two slit experiment and try to determine count which slit the photon goes through. If the photon is a particle, then it has to go through one or the other slit. Doing this experiment results in wiping out the interference pattern. The wave nature of the light is eliminated, only the particle nature remains and particles cannot make interference patterns. Clearly the two slit experiments, for the first time in physics, indicates that there is a much deeper relationship between the observer and the phenomenon, at least at the subatomic level. This is an extreme break from the idea of an objective reality or one where the laws of Nature have a special, Platonic existence.

 

If the physicist looks for a particle (uses particle detectors), then a particle is found. If the physicist looks for a wave (uses a wave detector), then a wave pattern is found. A quantum entity has a dual potential nature, but its actual (observed) nature is one or the other.

 

 

Quantum Wave Function:

§  a wave packet interpretation for particles means there is an intrinsic fuzziness assign to them

§  the wave function is the mathematical tool to describe quantum entities

The wave nature of the microscopic world makes the concept of `position' difficult for subatomic particles. Even a wave packet has some `fuzziness' associated with it. An electron in orbit has no position to speak of, other than it is somewhere in its orbit.

To deal with this problem, quantum physics developed the tool of the quantum wave function as a mathematical description of the superpositions associated with a quantum entity at any particular moment.

 

 

§  wave function express likelihood *until* a measurement is made

 

 

The key point to the wave function is that the position of a particle is only expressed as a likelihood or probability until a measurement is made. For example, striking an electron with a photon results in a position measurement and we say that the wave function has `collapsed' (i.e. the wave nature of the electron converted to a particle nature).

 

 

Superposition:

§  quantum physics is a science of possibilities rather than exactness of Newtonian physics

§  quantum objects and quantities becomes actual when observed

§  key proof of quantum superpositions is the phenomenon of quantum tunneling

 Hér lżsa žeir myndpunkti ķ heilmyndinni. jg

Here they describe an image point in the hologram. jg

The fact that quantum systems, such as electrons and protons, have indeterminate aspects means they exist as possibilities rather than actualities. This gives them the property of being things that might be or might happen, rather than things that are. This is in sharp contrast to Newtonian physics where things are or are not, there is no uncertainty except those imposed by poor data or limitations of the data gathering equipment.

Further experimentation showed that reality at the quantum (microscopic) level consists of two kinds of reality, actual and potential. The actual is what we get when we see or measure a quantum entity, the potential is the state in which the object existed before it was measured. The result is that a quantum entity (a photon, electron, neutron, etc) exists in multiple possibilities of realities known as superpositions.

The superposition of possible positions for an electron can be demonstrated by the observed phenomenon called quantum tunneling.

 

 

§  the position of the electron, the wave function, is truly spread out, not uncertain

§  observation causes the wave function to collapse to an actual

Notice that the only explanation for quantum tunneling is if the position of the electron is truly spread out, not just hidden or unmeasured. It raw uncertainty allows for the wave function to penetrate the barrier. This is genuine indeterminism, not simply an unknown quantity until someone measures it.

It is important to note that the superposition of possibilities only occurs before the entity is observed. Once an observation is made (a position is measured, a mass is determined, a velocity is detected) then the superposition converts to an actual. Or, in quantum language, we say the wave function has collapsed.

 

 

§  quantum existence is tied to the environment, opposite to the independence of macroscopic objects

The collapse of the wave function by observation is a transition from the many to the one, from possibility to actuality. The identity and existence of a quantum entities are bound up with its overall environment (this is called contextualism). Like homonyms, words that depend on the context in which they are used, quantum reality shifts its nature according to its surroundings.

In the macroscopic world ruled by classical physics, things are what they are. In the microscopic world ruled by quantum physics, there is an existential dialogue among the particle, its surroundings and the person studying it.

 


Evrópa orku laus. Af hverju gerši Evrópa sig orkulausa? Hverjir voru bakstjórnendur, og létu rķkisstjórnirnar samžykkja vanhugsašar ašgeršir? Eru allir klķstrašir og žį neyddir ķ skķtverkin? Ekki vęrum viš betri, klķstrašir.

Evrópa orku laus. 

Af hverju gerši Evrópa sig orkulausa? 

Hverjir voru bakstjórnendur, og létu rķkisstjórnirnar samžykkja vanhugsašar ašgeršir? 

Eru allir klķstrašir og žį neyddir ķ skķtverkin? 

Ekki vęrum viš betri, klķstrašir.

Nśna samžykktum viš aš viš keyptum ekki olķu nema į vissu verši. 

Žį fengum viš ekki olķuna, viš jukum orkuskortinn. 

Žeir sem stżršu okkur žessum klķstrušu vildu žeir taka Evrópu nišur? 

Getur Evrópa nś ekki framleitt neitt, hśn hefur ekki orku fyrir framleišslu fyrirtękin til aš bśa til vörurnar. 

Evrópa hefur ekki orku til aš hita upp hśsin. 

Af hverju geršum viš blóšuga byltingu ķ Śkraķnu og felldum kosinn forseta frį völdum ca. 2013 til 2014? 

Sį forseti vildi semja viš Rśssa um įfram haldandi samvinnu, enda hafši Śkraina veriš héraš ķ Rśsslandi jafnvel ķ nokkur hundruš įr. 

Flest hérušin ķ Austur og Sušur - Śkraķnu tölušu aš meiri hluta Rśssnesku. 

Į Krķm tala flestir Rśsnesku og žar er eina ķslaua herskipa höfn Rśssa var oft sagt, og er frį 1783. 

000

Śkraķna: Hver byggir upp spennuna?

22. aprķl 2021 — Žórarinn Hjartarson

https://neistar.is/greinar/ukraina-hver-byggir-upp-spennuna/ 

000 

 

 

000

Strķš eru vond. Sögukort Śkraķnu frį 1654 til 1954. Śkraķna fyrir 1654, dökk blįtt. Innlimaš af Rśssneska Tsarnum, 1654 - 1917 gult. Innlimaš af Lenin, 1922 fjólu blįtt Innlimaš af Stalķn, 1939, 1945 ljós blįtt. Gefiš af Khrushchev, 1954 rautt.

 

Nišurstöšur fyrir rśssnesku

24 bloggfęrslur fundust

Semja friš strax. Frį 23.11. Rśssneskra stjórnvöld og her loksins įttaš sig į žvķ aš Rśssland er strķši. stefna ķ Kreml aš vernda Śkraķnu fyrir įrįsum, og hjįlpa Śkraķnu aš heyja strķš gegn rśssneskum hersveitum, viršist vera lokiš.

Jónas Gunnlaugsson | 27. nóvember 2022

Strķšsęsingamenn athugiš aš žessar žjóšir hafa bśiš saman, byggšu herskipa höfnina Sevastopol 1783. Bandarķkin fengu, tóku Flórida 1821. Žaš var grein um aš Kissinger hefši komiš til Trump žį forseta og bešiš um fyrirgefningu fyrir gömlu stjórnsżsluna,

Sérfręšingar bśast nś viš aš hagkerfi evrusvęšisins fari ķ samdrįtt į nęstu mįnušum, žar sem orkuverš veldur žvķ aš neytendur og fyrirtęki draga verulega śr śtgjöldum sķnum og ešlilegri starfsemi.

Jónas Gunnlaugsson | 26. nóvember 2022

Hrį tölvu žżšing. Žessar 3 myndir sżna umfang hinnar miklu orkukreppu ķ Evrópu, žar sem raforkuverš hefur hękkaš 1.000% yfir venjulegum mörkum

Eru žetta fjörbrot gömlu stjórnsżslunnar, er eitthvaš aš gerast ķ lķkingu viš žaš sem lżst er ķ biblķunni? Fyrirgefum öllum allt aš hętti Mandela, engin önnur leiš betri er til.

Jónas Gunnlaugsson | 4. október 2022

Er hver og einn leikari meš sinn flughermi og samtengingu, aš reyna aš fóta sig ķ blekkinga efnisheimi, til aš sigrast į eša aš sleppa frį girndunum, žaš er sjįlfvirka forritinu sem viš erum forritašir meš ķ byrjun?* jg 000 Af hverju er veriš aš segja aš

Fjölmišlar, segja žeir, aš minsta kosti 14 milljónir tala Rśssnesku ķ Ukraķnu. Krķm hefur veriš héraš ķ Rśsslandi sķšan 1783 eftir minni. Bandarķkin haft Flórķda frį 1821 eftir minni. Ath. Kort.

Jónas Gunnlaugsson | 23. september 2022

Strķš eru vond. Sögukort Śkraķnu frį 1654 til 1954. Śkraķna fyrir 1654, dökk blįtt. Innlimaš af Rśssneska Tsarnum, 1654 - 1917 gult. Innlimaš af Lenin, 1922 fjólu blįtt Innlimaš af Stalķn, 1939, 1945 ljós blįtt. Gefiš af Khrushchev, 1954 rautt. 000 Kort

Žeir eiga bankann, eiga dollarann og eiga allar helstu fjölmišlaleišir, hernašarišnašarflóruna og flesta stjórnmįlamenn, dómara og löggur, segir žessi grein. Žetta er aušvitaš hiš besta fólk, eša eins og viš.

Jónas Gunnlaugsson | 14. jślķ 2022

Ķslensk Word tölvu žżšing nešar og ekkert lagaš, segist ekki hafa tķma. Enskan: https://jonasg-egi.blog.is/blog/jonasg-egi/entry/2280690/ 000 Žeir eiga einkarétt į dollaranum og fęra einfaldlega dollara inn ķ bankabękur sķnar til aš gręša peninga sem

Įriš 1917 var talaš um aš Rśssakeisari hefši neitaš aš fį bankamönnum heimsins peningaprentunina ķ Rśsslandi. Žį sendu bankamenn, stundum kallašir banksterar, svokallaša bolsivika til Rśsslands meš fullar hendur fjįr ķ innsiglušum lestum, segir sagan.

Jónas Gunnlaugsson | 8. jśnķ 2022

Įriš 1917 var talaš um aš Rśssakeisari hefši neitaš aš fį bankamönnum heimsins peningaprentunina ķ Rśsslandi. Žį sendu bankamenn, stundum kallašir banksterar, svokallaša bolsivika til Rśsslands meš fullar hendur fjįr ķ innsiglušum lestum, segir sagan.

Ef 90% af ķbśum Marķupol tala Rśssnesku er žį lķklegt aš Rśssar neitušu žeim aš fara śr borginni og nś aš skjóta į landa sķna og sprengja hśsin? Er pestin og strķšiš til aš eyšileggja. Śtlit aš Republikanar vinni bįšar deildir kosninganna.

Jónas Gunnlaugsson | 18. maķ 2022

Language structure in 2001 [57] Language Number (person) Percentage (%) Russian 457,931 89.64 Ukrainian 50,656 9.92 Greek ( Mariupol Greek and Urum ) 1,046 0.20 Armenian 372 0.07 Belarusian 266 0.05 Bulgarian 55 0.01 other 509 0.10 All population 510,835

Er žį enn meiri fękkun į fólkinu? Hver stendur fyrir žvķ aš bśa til skort og žį hungur į jöršinni? Höfum viš misst vitiš? Viš settum višskifta bann į Rśssland, og žį erum viš alslausir. Settum viš višskiftabann į okkur sjįlfa?

Jónas Gunnlaugsson | 12. aprķl 2022

Ég hef mikla samśš meš skrifum ykkar drengir og žegar žiš dragiš fram söguna og vandamįlin eruš žiš meš mikiš ljós ķ myrkrinu. Einhvern vegin lentum viš og Žjóširnar śt af brautinni, žegar viš stofnušum til strķšs. Nś er eini vegurinn til aš reyna aš

Ef tekst aš koma į heimsstrķši, žį fer aš lķta svo śt aš žeir sem skrifa aš stefnt sé aš 90% fękkun į fólkinu į jöršinni hafi viš rök aš styšjast. Žetta var framhald į svikapestinni sem gerši 100 milljónir atvinnulausa og fyrirtękin voru lögš nišur.

Jónas Gunnlaugsson | 10. aprķl 2022

Sett į blogg: Ómar Ragnarsson 10.4.2022 | 00:34 Einstein: "Fjórša heimsstyrjöldin veršur hįš meš grjótkasti og spżtubareflum." 000 EMF eyšir rafbśnaši. Af hverju voru löndin sem Rśssar höfšu rįšiš yfir frį 1783 tekin af Rśssum? Žį til dęmis Krķm og eina

Strķš eru vond. Sögukort Śkraķnu frį 1654 til 1954. Śkraķna fyrir 1654, dökk blįtt. Innlimaš af Rśssneska Tsarnum, 1654 - 1917 gult. Innlimaš af Lenin, 1922 fjólu blįtt Innlimaš af Stalķn, 1939, 1945 ljós blįtt. Gefiš af Khrushchev, 1954 rautt.

Jónas Gunnlaugsson | 3. aprķl 2022

Kort af svęšum sem tala Śkraķsku og Rśssnesku nešar. Kort af Śkraķnu frį 1654 til 1954, ofar. 000 Images of Ukraine History Map ukraine history map - Bing images bing.com/images Ukraina fyrir 1654, dökk blįtt . Innlimaš af Rśssneska Tsarnum, 1654 - 1917

Ef 90% af ķbśum Marķupol tala Rśssnesku er žį lķklegt aš Rśssar neitušu žeim aš fara śr borginni og nś aš skjóta į landa sķna og sprengja hśsin? Er pestin og strķšiš til aš eyšileggja. Śtlit aš Republikanar vinni bįšar deildir kosninganna.

Jónas Gunnlaugsson | 23. mars 2022

Hér sjįum viš aš fyrir 20 įrum tölušu 90% af ķbśum Marķupol Rśssnesku. Ef sömu hlutföllin eru ķ dag, er žį lķklegt aš Rśssar vęru aš neita žeim aš fara śr borginni og nś aš skjóta į landa sķna og sprengja hśsin? 000 The city of Mariupol

Ef 90% af ķbśum Marķupol tala Rśssnesku er žį lķklegt aš Rśssar neitušu žeim aš fara śr borginni og nś aš skjóta į landa sķna og sprengja hśsin? Er pestin og strķšiš til aš eyšileggja. Śtlit aš Republikanar vinni bįšar deildir kosninganna.

Jónas Gunnlaugsson | 22. mars 2022

000 Hér sjįum viš aš fyrir 20 įrum tölušu 90% af ķbśum Marķupol Rśssnesku. Ef sömu hlutföllin eru ķ dag, er žį lķklegt aš Rśssar vęru aš neita žeim aš fara śr borginni og nś aš skjóta į landa sķna og sprengja hśsin? 000 The city of Mariupol

Mevlut Cavusoglu, utanrķkisrįšherra Tyrklands, hefur sagt aš Śkraķna og Rśssland nįlgist samkomulag um "mikilvęg" mįl og aš Ankara telji aš vopnahlé sé mögulegt enda įkveši hvorugur ašilinn aš draga sig ķ hlé.

Jónas Gunnlaugsson | 20. mars 2022

Tölvužżšing nešst, hrį. 20 Mar, 2022 14:29 Home Russia & FSU Ukraine and Russia close to agreement on ‘critical’ issues – Turkey Ankara is ‘hopeful of a ceasefire’ if both sides remain where they are on key details

Śkraina veriš aš sprengja rśssnesku męlandi héruš Donbass 8 įr, brotiš Minsk-samkomulagiš 7 įr, Samningar ętlašir aš stušla aš menningarlegum og fjįrhagslegum samskiptum milli Śkraķnu og Donbass og tryggja rśssneskumęlandi borgurum meiri sjįlfstęši.

Jónas Gunnlaugsson | 3. mars 2022

Word žżšing, hrį nešar. Blogg: Torfi Kristjįn Stefįnsson 1.3.2022 | 20:50 Frišur į jörš! Var aš sjį žetta į vef skįkmanna, innlegg sem kom til vegna tilrauna til aš śtiloka rśssneska skįkmenn frį keppni ķ undanrįsum heimsmeistaramótsins ķ skįk: Peace on

Tvisvar į innan viš öld stóšu Rśssar fyrir hönd Bandarķkjanna ķ barįttu žeirra fyrir frelsi og einingu. Eins mikiš og Bandarķkjamenn eru Rśssar alltaf tilbśnir aš berjast fyrir réttum mįlstaš og fyrir žvķ sem žeir trśa į.

Jónas Gunnlaugsson | 2. mars 2022

Įriš 1863 sendi Alexander II tvo rśssneska flota undir stjórn Lessovskis og Popovs ašmķrįla til New York og San Francisco til aš žrżsta į London og berjast viš breska sjóherinn ef žörf krefur. Rśssnesk skip vöršu strendur Bandarķkjanna ķ 10 mįnuši.

Alls ekki strķš. Aš detta ķ hug aš taka af Rśssum svęši sem žeir hafa haft 239 įr aš minnsta kosti? Viš hugsum framtķšina. Viš bjóšum Rśssum upp į samstarf og byggjum framtķšina į samvinnu, įstśš og umhyggju. Stefnan gagnvart Rśsslandi er röng.

Jónas Gunnlaugsson | 24. febrśar 2022

Viš óskum aš Śkraķna komist sem allra best śt śr žessum mįlum öllum, og geti blómstraš įfram ķ samvinnu viš Rśssland, Bandarķkin, ESB og löndin ķ heiminum. Hugsum, hvaš hefši gerst ef eitthvert rķki ķ Bandarķkjunum hefši orši fyrir byltingu og sagt sig

Viš berum saman Florida, sem Bandarķkin fengu, tóku? įriš 1821 og aš Rśssar hafa haft yfirrįš, yfir flotastöš, ķ Sevastopol, sķšan 1783.

Jónas Gunnlaugsson | 16. febrśar 2022

Hvaš eiga Rśssar aš gera? Mér skilst aš meirihluti tali Rśssnesku į Krķm og ķ Austur-Hérušunum. Nśna er einhvers konar strķš ķ austur hérušunum og Rśssar tala um aš veriš sé aš reka ķ burtu eša śtrżma Rśssnesk taland fólki. Eiga Rśssar aš styšja

Viš veršum aš muna aš Rśssar hafa haft yfirrįš, yfir flotastöš, ķ Sevastopol, sķšan, eins og žeir segja, since the late 1700s. Munum einnig aš Putin rak heimsfjįrmįlakerfiš frį Rśsslandi, og žį žarf aš rįšast į Rśssland.

Jónas Gunnlaugsson | 31. desember 2021

Muna aš į Krim og ķ austur hérušum Śkraķnu talar meirihlutinn Rśssnesku og žar er Sevastopol eina ķslausa herskipahöfn Rśssa 000 Ég kom ķ hśs, og žar var opiš śtvarp, og var žaš Śtvarp Saga. Žar kom einhver įgętur hlustandi sem hafši hringt inn, og

Bankasaga Bandarķkjanna - Vafalaust sįst mér yfir helstu atriši og lķklega eru nokkur smįatriši röng en hér er hęgt aš fį aš vita heilmikiš um žaš hvaš varš um peningana okkar, frjįlsa landiš okkar og heiminn“. Allt į ķslensku.

Jónas Gunnlaugsson | 23. desember 2020

(Muna aš ekki er allt rétt sem kemur ķ góšri grein eins og žessari. Žegar hann segir: Viš fįum aldrei aftur stjórn į rķkisgjaldmišli sem ekki er tryggšur meš gulli. Mun trślegra er aš notuš verši vörukarfa, og alltaf veršur aš hugsa og skoša, og žį laga

Žessi ašgerš upprętir žegar ķ staš alla peninga ķ skattskjólum, ólöglegan eiturlyfjagróša, stolna og žvęttaša peninga og peninga sem hafa veriš fluttir ólöglega śr landi og eru geymdir ķ öšrum löndum. Greinin viršist tengd Kķna, skošist sem slķk.

Jónas Gunnlaugsson | 16. febrśar 2020

000 Žessi grein ķ State of the Nation virtšist vera tengd Kķna og skošist sem slķk. http://stateofthenation2012.com/?p=113899 Žetta žarf aš skoša, studdur eignum og stżrt af velviljušum Innvišafjįrfestingarbanka Asķu hinna kķnverskra öldunga.??? jg)

000

 

 

 


Getur žetta veriš eru aftur į bak hugsušir oršnir veikir, ekkert innsęi né žį framsżni? Dr. Roger Hodkinson sagši ķ nżlegu vištali aš leištogar ķ Kanada sem og annars stašar ķ heiminum hafi framiš ""stęrsta drįp ķ sögu lęknisfręšinnar“

„Lęknar fyrst og fremst sekir ķ stęrsta drįpi ķ sögu lęknisfręšinnar“

 

https://frettin.is/2022/12/05/laeknar-fyrst-og-fremst-sekir-i-staersta-drapi-i-sogu-laeknisfraedinnar/ 

 

Kanadķski lęknirinn og meinafręšingurinn Dr. Roger Hodkinson sagši ķ nżlegu vištali aš leištogar ķ Kanada sem og annars stašar ķ heiminum hafi framiš „stęrsta drįp ķ sögu lęknisfręšinnar“ og framkvęmt žaš meš COVID lokunum og žvingušum bólusetningum. 

 

Ašspuršur hvort fólk ętti einfaldlega aš „fyrirgefa og gleyma“ var hann fljótur aš svara: „Aldeilis ekki.“

„Ég er hefnigjarn,“ sagši hann. „Žaš er ekki kominn tķmi til aš segja „fyrirgefšu.“ Žaš er kominn tķmi til aš setja žessa skśrka ķ fangelsi.“

Hodkinson sagšist kalla žaš sem gerst hefur „stóra drįpiš“ og sagši žaš beina afleišingu af „inngripi žessara hįlfvita ķ heilbrigšisžjónustu."

Eins mikiš og hann lagši įherslu į aš stjórnmįlamönnum vęri um aš kenna, sagši hann aš „lęknar vęru fyrst og fremst sekir vegna žess aš žeir hafi leyft hinum jakkafataklęddu stjórnvöldum aš hafa įhrif į žaš hvernig žeir sinntu sjśklingum sķnum, sem hefur aldrei gerst įšur.“

Hodkinson var sérstaklega haršoršur ķ garš lękna sem horfšu „ķ augu barnshafandi kvenna og segšu žeim aš žetta tilraunaefni [bóluefni] vęri öruggt. „Hvernig geturšu gert žaš sem lęknir?“

Hann bętti žvķ viš aš allir lęknar „sem hafa gert hiš sama ęttu aš vera ķ fangelsi.“

Gögn fengin meš vķsan til kanadķskra upplżsingalaga hafa leitt ķ ljós slįandi aukningu fósturlįta hjį konum sem höfšu veriš sprautašar, žar į mešal į sķšari hluta mešgöngu.

Aš fórna börnum hefur aldrei virkaš

Skošanir Hodkinson ķ vištalinu komu einnig fram hjį honum ķ Calgary ķ Kanada nżlega.

Eftir aš hafa beygt af viš aš segja frį hryllingi fįrveiks fólks sem dó įn žess aš hafa haft įstvini sķna hjį sér vegna COVID-takmarkana, sagši hann: „Hvaš meš börnin okkar? Nś er veriš aš sprauta žau gegn einhverju sem engin žörf er į og žaš mun drepa žau.“

Meš žvķ aš žrżsta į barnasprauturnar „er veriš aš frišžęgja žessa nżju guši,“ sem hann kallaši „tęknikrata“ og „fįvita“.

„Barnafórnir virkušu ekki fyrir Azteka, žęr létu ekki regn falla og žęr bjarga ekki ömmu į hjśkrunarheimilinu.”

Heimild  

000

Fyrsta athugasemdin

Björn Jónsson

Er nokkur žörf į aš vera meš tepruskap meš žvķ aš kalla žetta „drįp“, žegar einfaldlega var um MORŠ aš ręša ?

Ķ upphafi hins svokallaša kóvķt-faraldurs ķ Bandarķkjunum, fóru sérstakar „višbragšssveitir“ einsog eldur ķ sinu innį elliheimili og gešveikrahęli og sprautušu žį vistmenn sem enga björg sér gįtu veitt (Parkinsons, Alzheimers eša eldri en 85 įra į elliheimilunum og vistmenn į „órólegu deildunum“) meš flogaveikilyfinu RIVOTRIL, sem er ekki beinlķnis brįšdrepandi eitur, heldur veldur dauša slķks mótstöšulķtils fólks innan örfįrra daga.

Žegar starfsmenn slķkra stofnana, sem ekki kęršu sig um aš lįta „bólusetja“ sig, komu aftur til starfa eftir rśmlega įrs fjarveru, žį voru žessir flokkar fólks svo gott sem HORFNIR į viškomandi deildum. Gróflega įętlaš er tališ aš slķkum vistmönnum žar ķ landi hafi fękkaš um helming, śr 14 milljónum ķ ašeins 7, en aušvitaš eru engar opinberar tölur um žetta atriši.


Bylgjulķkir eiginleikar ljóss, fręgri tilraun sem Thomas Young gerši fyrst snemma į nķtjįndu öld. Ķ upphaflegri tilraun lżsir punktljós upp tvęr mjóar ašliggjandi raufar į skjįnum og myndin af ljósinu sem fer ķ gegnum raufin sést į öšrum skjį.

Žś veršur aš lesa nišur aš 000000, ca 20 lķnur

Hér lżsa žeir myndpunkti ķ heilmyndinni. jg

Here they describe an image point in the hologram. jg

 

Sś stašreynd aš skammtakerfi, svo sem rafeindir og róteindir, hafa óįkvešna žętti žżšir aš žau eru til sem möguleikar frekar en rauneiginleikar. Žetta gefur žeim žann eiginleika aš vera hlutir sem gętu veriš eša gętu gerst, frekar en hlutir sem eru. Žetta er ķ skörpri mótsögn viš ešlisfręši Newtons žar sem hlutirnir eru eša ekki, žaš er engin óvissa nema žau sem sett eru vegna lélegra gagna eša takmarkana į gagnaöflunarbśnašinum.

Frekari tilraunir sżndu aš raunveruleikinn į skammtafręšilegu (smįsjį) stigi samanstendur af tvenns konar veruleika, raunverulegum og möguleikum. Raunverulegt er žaš sem viš fįum žegar viš sjįum eša męlum skammtaeiningu,

(Žegar viš horfum į geislaskjįinn hans Nikola Tesla žį kveikir hann og viš sjįum myndpunktinn sem birtir hinar og žessar myndir sem eru, viš setjum, leikum ķ heilmyndinni jg)

möguleikinn er įstandiš žar sem hluturinn (myndpunkturinn įšur en kveikt var į honum meš įhorfi jg) var til įšur en hann var męldur.

(Nišurstašan er sś aš skammtaeining (ljóseind, rafeind, nifteind o.s.frv.) er til ķ mörgum möguleikum raunveruleika sem kallast superpositions. (Eins og myndpunkturinn ķ nśtķma sjónvarpi er til en žį ekki meš myndtjįninguna, slöktur jg)

Hęgt er aš sżna fram į yfirbyggingu mögulegra stašsetninga rafeindar meš athugušu fyrirbęri sem kallast skammtagöng.

000000

Ef heimurinn er heilmynd , hvaš kveikir eša slekkur į henni. Er žaš upplżsandinn, sį sem beinir athygli aš, skošar, viršir fyrir sér, horfir į, er žįtt takandi, leikari ķ heilmyndinni sem veršur til viš geršir og višbrögš, žįtttakenda.

If the world is a hologram, what turns it on or off. Is it the informant, the one who pays attention to, examines, observes, watches, is a participant, an actor in the hologram created by the actions and reactions of the participants.

000

Nś į ég eftir aš finna śt hvernig og hvort ég hef tķma til aš fęra myndirnar. Ég gef mér ekki tķma til aš lesa žetta yfir, fer śt aš hjóla, hef nagla į hjólunum allt įriš. snjóžekja um 5 sentimetrar. 

 

Hér er greinin į tölvu ķslensku ķ Word: klikka slóš

http://www.herad.is/00/2022-12-07-two-riffts/ 

 

Bylgjulķkir eiginleikar ljóss, fręgri tilraun sem Thomas Young gerši fyrst snemma į nķtjįndu öld. Ķ upphaflegri tilraun lżsir punktljós upp tvęr mjóar ašliggjandi raufar į skjįnum og myndin af ljósinu sem fer ķ gegnum raufin sést į öšrum skjį.

7.12.2022 | 12:27

1.1.1970 | 00:00

Ef ég mį ekki kynna žetta svona, žį tek ég žaš strax nišur.

Tveggja rifa tilraunir (uoregon.edu)

Žaš er betra aš horfa į slóšina hér nešan viš.

http://abyss.uoregon.edu/~js/21st_century_science/lectures/lec13.html

 

Tilraun meš ungum tveimur raufum:

 

Lestur:

tvęr raufartilraunir Kaupmannahöfn InterpretationQuantum Mechanics

 

§  tilraunin meš tveimur rifum er lykillinn aš žvķ aš skilja smįsjįrheiminn

§   

§  Tveggja rifa tilraunin er lykillinn aš žvķ aš skilja smįsjįrheiminn

Bylgjulķkir eiginleikar ljóss voru sżndir meš fręgri tilraun sem Thomas Young gerši fyrst snemma į nķtjįndu öld. Ķ upphaflegri tilraun lżsir punktljós upp tvęr mjóar ašliggjandi raufar į skjįnum og myndin af ljósinu sem fer ķ gegnum raufin sést į öšrum skjį. 

Bylgjukenndir eiginleikar ljóssins voru sżndir meš hinni fręgu tilraun sem Thomas Young gerši fyrst snemma į nķtjįndu öld. Ķ upphaflegri tilraun lżsir ljósgjafi upp tvęr mjóar samliggjandi raufar į skjį og myndin af ljósinu sem fer ķ gegnum raufarnar sést į öšrum skjį.

 

 

 

Smelltu hér til aš trufla eftirlķkingu

 

§  Bylgjur geta truflaš, fyrir ljós mun žetta gera röš af ljósum og dökkum böndum

§  efnisagnir, eins og rafeindir, framleiša einnig truflunarmynstur vegna bylgjulķks ešlis žeirra

§  Svo meš miklu flęši annaš hvort ljóseinda eša rafeinda er einkennandi truflunarmynstriš sżnilegt

Dökku og ljósu svęšin eru kölluš vķxlunarrįkir, uppbyggileg og eyšileggjandi truflun ljósbylgna. Svo spurningin er mun skipta mįli einnig framleiša truflunarmynstur. Svariš er jį, prófaš meš žvķ aš skjóta straumi rafeinda.

 

 

 

§  Ef viš lękkum ljósstyrkinn, eša flęši rafeinda (rafstrauminn), ęttum viš aš geta séš hverja ljóseind slį skjįinn

§  hver ljóseind gerir punkt į skjįnum, en hvar er truflunarmynstriš?

Takiš žó eftir aš rafeindir virka sem agnir, eins og ljóseindir. Til dęmis gera žeir eitt högg į bakskautslampaskjį. Žannig aš ef viš lękkum fjölda rafeinda ķ geislanum nišur ķ, segjum eina į sekśndu. Hverfur truflunarmynstriš?

 

 

 

§  truflunarmynstriš er enn til stašar, žaš tekur einfaldlega nokkurn tķma fyrir nęgar ljóseindir, eša rafeindir, aš slį į skjįinn til aš byggja upp žekkjanlegt mynstur

§  truflun, eša bylgjufyrirbęri, er enn aš eiga sér staš jafnvel žótt viš hleypum ašeins ljóseindum, eša rafeindum, ķ gegnum eina ķ einu

§  Svo hvaš eru einstakar agnir aš trufla? aš žvķ er viršist, sjįlfir

Svariš er nei, viš sjįum einstakar rafeindir (og ljóseindir) slį į skjįinn og meš tķmanum byggist truflunarmynstriš upp. Taktu eftir žvķ aš meš svo hęgum hraša hefur hver ljóseind (eša rafeind) ekki samskipti viš ašrar ljóseindir til aš framleiša truflunarmynstriš. Reyndar eru ljóseindirnar ķ samskiptum viš sjįlfa sig, innan eigin bylgjupakka til aš framleiša truflanir.

 

 

 

§  til žess aš ögn trufli sig veršur hśn aš fara ķ gegnum bįšar raufarnar

§  žetta neyšir okkur til aš gefa upp heilbrigša skynsemi hugmynd um stašsetningu

En bķddu, hvaš ef viš gerum žetta svo hęgt aš ašeins ein rafeind eša ein ljóseind fer ķ gegnum raufarnar ķ einu, hvaš er žį aš trufla hvaš? ž.e. žaš eru ekki tvęr bylgjur til aš trufla og trufla į uppbyggilegan hįtt. Žaš viršist, į einhvern undarlegan hįtt, aš hver ljóseind eša rafeind trufli sig. Aš bylgjuešli hennar trufli eigin bylgju (!).

Myndun truflunarmynstursins krefst žess aš til séu tvęr raufar, en hvernig getur ein ljóseind sem fer ķ gegnum eina rauf 'know' um tilvist hinnar rifunnar? Viš erum föst viš aš hugsa um hverja ljóseind sem bylgju sem lendir į bįšum raufunum. Eša viš veršum aš hugsa um ljóseindina sem klofna og fara ķ gegnum hverja rauf fyrir sig (en hvernig veit ljóseindin aš raufar koma?). Eina lausnin er aš gefa upp hugmyndina um ljóseind eša rafeind sem hefur stašsetningu. Stašsetning subatomic agna er ekki skilgreind fyrr en hśn er athuguš (s.s. aš slį į skjį).

 

 

Hlutverk įheyrnarfulltrśa:

§  Žar sem ekki er hęgt aš fylgjast meš skammtaheiminum beint, neyšumst viš til aš nota tęki sem framlengingu skynfęra okkar

§  žó, skammtaeiningar eru svo litlar aš jafnvel snerting viš eina ljóseind breytir stöšu žeirra og skrišžunga = męlingarvandamįl

§  1. vķsbending um aš athugandinn sé mikilvęgur hluti af skammtatilraun, getur ekki einangraš athugandann eša įhrif žeirra

Ekki er hęgt aš skynja skammtaheiminn beint, heldur meš žvķ aš nota męlitęki. Og svo, žaš er vandamįl meš žį stašreynd aš męlingarašgeršin truflar orku og stöšu subatomic agna. Žetta er kallaš męlingarvandamįliš.

 

 

 

§  Tveggja rifa tilraunin er góš prófraun į hlutverk athugandans ķ skammtasvišinu

§  öll tilraunahönnun žar sem reynt er aš įkvarša hvaša rauf ljóseind hefur fariš ķ gegnum (prófun į agnaešli hennar) eyšileggur truflunarmynstriš (bylgjulaga ešli hennar)

§  žetta er sundurlišun į hlutlęgum veruleika

§  Hver skammtaeining hefur tvķžętta mögulega eiginleika sem verša raunverulegt einkenni ef og žegar hśn er athuguš

Žannig byrjum viš aš sjį sterka tengingu eiginleika skammtahlutar og athöfnina aš męla žį eiginleika. Spurningin um raunveruleika skammtaeiginleika er enn óleyst. Allar skammtafręšilegar meginreglur verša aš hverfa til newtonķskra meginreglna į stórsęju stigi (žaš er samfella milli skammtafręšinnar og Newtonķskrar aflfręši).

Hvernig hefur hlutverk athugandans įhrif į bylgju- og agnaešli skammtaheimsins? Eitt próf er aš fara aftur ķ raufartilraunina tvęr og reyna aš įkvarša talningu hvaša rauf ljóseindin fer ķ gegnum. Ef ljóseindin er ögn, žį žarf hśn aš fara ķ gegnum eina eša ašra rauf. Aš gera žessa tilraun leišir til žess aš žurrka śt truflunarmynstriš. Bylgjuešli ljóssins er śtilokaš, ašeins agnaešliš er eftir og agnir geta ekki valdiš truflunarmynstri. Ljóst er aš raufartilraunirnar tvęr, ķ fyrsta skipti ķ ešlisfręši, benda til žess aš mun dżpra samband sé į milli athugandans og fyrirbęrisins, aš minnsta kosti į undiratómsstigi. Žetta er öfgafullt brot frį hugmyndinni um hlutlęgan veruleika eša žar sem nįttśrulögmįlin eiga sér sérstaka, platónska tilveru.

 

Ef ešlisfręšingurinn leitar aš ögn (notar agnaskynjara), žį finnst ögn. Ef ešlisfręšingurinn leitar aš bylgju (notar bylgjuskynjara) žį finnst bylgjumynstur. Skammtaeining hefur tvķžęttan möguleika, en raunverulegt (athugaš) ešli hennar er eitt eša annaš.

 

 

Skammtabylgjufall:

§  Tślkun bylgjupakka fyrir agnir žżšir aš žaš er ešlislęgur fuzziness śthlutaš žeim

§  Bylgjufalliš er stęršfręšilegt tęki til aš lżsa skammtaeindum

Bylgjuešli smįsjįrheimsins gerir hugmyndina um 'stöšu' erfitt fyrir subatomic agnir. Jafnvel bylgjupakki hefur einhvern 'fuzziness' ķ tengslum viš žaš. Rafeind į sporbraut hefur enga stöšu til aš tala um, ašra en hśn er einhvers stašar į sporbraut sinni.

Til aš takast į viš žetta vandamįl žróaši skammtafręšin verkfęri skammtabylgjufallsins sem  stęršfręšilega lżsingu į umgjöršum sem tengjast skammtaeiningu į tilteknu augnabliki.

 

 

§  bylgjufall tjį lķkur *žar til* męling er gerš

Lykilatrišiš ķ bylgjufallinu er aš stašsetning agna er ašeins gefin upp sem lķkur eša lķkur žar til męling er gerš. Til dęmis leišir žaš til stašsetningarmęlingar aš slį rafeind meš ljóseind og viš segjum aš bylgjufalliš hafi 'hruniš' (ž.e. bylgjuešli rafeindarinnar umbreytist ķ agnaešli).

 

 

Superposition:

§  skammtafręši er vķsindi um möguleika frekar en nįkvęmni Newtons ešlisfręši

§  Skammtahlutir og magn verša raunveruleg žegar athugaš er

§  Lykilsönnun į skammtayfirbyggingu er fyrirbęriš skammtagöng

 Hér lżsa žeir myndpunkti ķ heilmyndinni. jg

Here they describe an image point in the hologram. jg

 

Sś stašreynd aš skammtakerfi, svo sem rafeindir og róteindir, hafa óįkvešna žętti žżšir aš žau eru til sem möguleikar frekar en rauneiginleikar. Žetta gefur žeim žann eiginleika aš vera hlutir sem gętu veriš eša gętu gerst, frekar en hlutir sem eru. Žetta er ķ skörpri mótsögn viš ešlisfręši Newtons žar sem hlutirnir eru eša ekki, žaš er engin óvissa nema žau sem sett eru vegna lélegra gagna eša takmarkana į gagnaöflunarbśnašinum.

Frekari tilraunir sżndu aš raunveruleikinn į skammtafręšilegu (smįsjį) stigi samanstendur af tvenns konar veruleika, raunverulegum og möguleikum. Raunverulegt er žaš sem viš fįum žegar viš sjįum eša męlum skammtaeiningu, möguleikinn er įstandiš žar sem hluturinn var til įšur en hann var męldur. Nišurstašan er sś aš skammtaeining (ljóseind, rafeind, nifteind o.s.frv.) er til ķ mörgum möguleikum raunveruleika sem kallast superpositions.

Hęgt er aš sżna fram į yfirbyggingu mögulegra stašsetninga rafeindar meš athugušu fyrirbęri sem kallast skammtagöng.

 

 

§  Stašsetning rafeindarinnar, bylgjufallsins, er sannarlega dreifš, ekki óvķst

§  Athugun veldur žvķ aš bylgjufalliš fellur saman ķ raunverulegt

Takiš eftir aš eina skżringin į skammtagöngum er ef stašsetning rafeindarinnar er sannarlega dreifš, ekki bara falin eša ómęld. Žaš hrį óvissa gerir kleift aš bylgjuvirknin komist ķ gegnum hindrunina. Žetta er raunveruleg óįkvešni, ekki bara óžekkt magn fyrr en einhver męlir žaš.

Mikilvęgt er a taka tillit til ess a yfirfęrsla möguleika į kostum į sér ekki sta fyrr en einingin er sönnu . Žegar athugun hefur fariš fram (stašsetning er męld, massi įkvaršašur, hraši męldur) breytist yfirstašan ķ raun. Eša, į skammtamįli, segjum viš aš bylgjufalliš hafi hruniš.

 

 

§  Skammtatilvist er bundin umhverfinu, gagnstętt sjįlfstęši stórsęja hluta

Hrun bylgjufallsins viš athugun er umbreyting frį mörgum til žeirra, frį möguleika til raunveruleika. Sjįlfsmynd og tilvist skammtaeininga er bundin viš heildarumhverfi žess (žetta er kallaš samhengishyggja). Eins og einsheiti, orš sem fara eftir žvķ samhengi sem žau eru notuš ķ, breytir skammtaveruleikinn ešli sķnu ķ samręmi viš umhverfi sitt.

Ķ žeim stórsęja heimi sem stjórnaš er af klassķskri ešlisfręši eru hlutirnir eins og žeir eru. Ķ smįsjįrheiminum sem stjórnaš er af skammtaešlisfręši er tilvistarsamtal mešal agnanna, umhverfis hennar og žess sem rannsakar hana.

 

00000000000000000000000000 

vvv

1.1.1970 | 00:00

Ef ég mį ekki kynna žetta svona, žį tek ég žaš strax nišur.

Two-Slit Experiments (uoregon.edu) 

Žaš er betra aš horfa į slóšina hér nešan viš.

http://abyss.uoregon.edu/~js/21st_century_science/lectures/lec13.html 

 

Young Two-Slit Experiment:

 

Readings:

two slit experiment
Copenhagen Interpretation
Quantum Mechanics

 

§  tilraunin meš tveimur rifum er lykillinn aš žvķ aš skilja smįsjįrheiminn

§   

§  the two slit experiment is key to understand the microscopic world

Bylgjulķkir eiginleikar ljóss voru sżndir meš fręgri tilraun sem Thomas Young gerši fyrst snemma į nķtjįndu öld. Ķ upphaflegri tilraun lżsir punktljós upp tvęr mjóar ašliggjandi raufar į skjįnum og myndin af ljósinu sem fer ķ gegnum raufin sést į öšrum skjį. 

The wave-like properties of light were demonstrated by the famous experiment first performed by Thomas Young in the early nineteenth century. In original experiment, a point source of light illuminates two narrow adjacent slits in a screen, and the image of the light that passes through the slits is observed on a second screen.

 

 

 

click here to interference simulation

 

§  waves can interfere, for light this will make a series of light and dark bands

§  matter particles, such as electrons, also produce interference patterns due to their wave-like nature

§  so with a high flux of either photons or electrons, the characteristic interference pattern is visible

The dark and light regions are called interference fringes, the constructive and destructive interference of light waves. So the question is will matter also produce interference patterns. The answer is yes, tested by firing a stream of electrons.

 

 

 

§  if we lower the intensity of light, or the flux of electrons (the electric current), we should be able to see each photon strike the screen

§  each photon makes a dot on the screen, but where is the interference pattern?

However, notice that electrons do act as particles, as do photons. For example, they make a single strike on a cathode ray tube screen. So if we lower the number of electrons in the beam to, say, one per second. Does the interference pattern disappear?

 

 

 

§  the interference pattern is still there, it simply takes some time for enough photons, or electrons, to strike the screen to build up a recognizable pattern

§  interference, or a wave phenomenon, is still occurring even if we only let the photons, or electrons, through one at a time

§  so what are the individual particles interfering with? apparently, themselves

The answer is no, we do see the individual electrons (and photons) strike the screen, and with time the interference pattern builds up. Notice that with such a slow rate, each photon (or electron) is not interacting with other photons to produce the interference pattern. In fact, the photons are interacting with themselves, within their own wave packets to produce interference.

 

 

 

§  in order for a particle to interfere with itself, it must pass through both slits

§  this forces us to give up the common sense notion of location

But wait, what if we do this so slow that only one electron or one photon passes through the slits at a time, then what is interfering with what? i.e. there are not two waves to destructively and constructively interfere. It appears, in some strange way, that each photon or electron is interfering with itself. That its wave nature is interfering with its own wave (!).

The formation of the interference pattern requires the existence of two slits, but how can a single photon passing through one slit `know' about the existence of the other slit? We are stuck going back to thinking of each photon as a wave that hits both slits. Or we have to think of the photon as splitting and going through each slit separately (but how does the photon know a pair of slits is coming?). The only solution is to give up the idea of a photon or an electron having location. The location of a subatomic particle is not defined until it is observed (such as striking a screen).

 

 

Role of the Observer:

§  since the quantum world can not be observed directly, we are forced to use instruments as extensions of our senses

§  however, quantum entities are so small that even contact with one photon changes their position and momentum = measurement problem

§  1st hint that the observer is an important piece of any quantum experiment, can not isolate the observer or their effects

The quantum world can be not be perceived directly, but rather through the use of instruments. And, so, there is a problem with the fact that the act of measuring disturbs the energy and position of subatomic particles. This is called the measurement problem.

 

 

 

§  the two slit experiment is a good test of the role of the observer in the quantum realm

§  any experimental design that attempts to determine which slit a photon has passed through (test for its particle nature) destroys the interference pattern (its wavelike nature)

§  this is a breakdown of objective reality

§  each quantum entity has dual potential properties, which become an actual characteristic if and when it is observed

Thus, we begin to see a strong coupling of the properties of an quantum object and and the act of measuring those properties. The question of the reality of quantum properties remains unsolved. All quantum mechanical principles must reduce to Newtonian principles at the macroscopic level (there is a continuity between quantum and Newtonian mechanics).

How does the role of the observer effect the wave and particle nature of the quantum world? One test is to return to the two slit experiment and try to determine count which slit the photon goes through. If the photon is a particle, then it has to go through one or the other slit. Doing this experiment results in wiping out the interference pattern. The wave nature of the light is eliminated, only the particle nature remains and particles cannot make interference patterns. Clearly the two slit experiments, for the first time in physics, indicates that there is a much deeper relationship between the observer and the phenomenon, at least at the subatomic level. This is an extreme break from the idea of an objective reality or one where the laws of Nature have a special, Platonic existence.

 

If the physicist looks for a particle (uses particle detectors), then a particle is found. If the physicist looks for a wave (uses a wave detector), then a wave pattern is found. A quantum entity has a dual potential nature, but its actual (observed) nature is one or the other.

 

 

Quantum Wave Function:

§  a wave packet interpretation for particles means there is an intrinsic fuzziness assign to them

§  the wave function is the mathematical tool to describe quantum entities

The wave nature of the microscopic world makes the concept of `position' difficult for subatomic particles. Even a wave packet has some `fuzziness' associated with it. An electron in orbit has no position to speak of, other than it is somewhere in its orbit.

To deal with this problem, quantum physics developed the tool of the quantum wave function as a mathematical description of the superpositions associated with a quantum entity at any particular moment.

 

 

§  wave function express likelihood *until* a measurement is made

 

 

The key point to the wave function is that the position of a particle is only expressed as a likelihood or probability until a measurement is made. For example, striking an electron with a photon results in a position measurement and we say that the wave function has `collapsed' (i.e. the wave nature of the electron converted to a particle nature).

 

 

Superposition:

§  quantum physics is a science of possibilities rather than exactness of Newtonian physics

§  quantum objects and quantities becomes actual when observed

§  key proof of quantum superpositions is the phenomenon of quantum tunneling

 Hér lżsa žeir myndpunkti ķ heilmyndinni. jg

Here they describe an image point in the hologram. jg

The fact that quantum systems, such as electrons and protons, have indeterminate aspects means they exist as possibilities rather than actualities. This gives them the property of being things that might be or might happen, rather than things that are. This is in sharp contrast to Newtonian physics where things are or are not, there is no uncertainty except those imposed by poor data or limitations of the data gathering equipment.

Further experimentation showed that reality at the quantum (microscopic) level consists of two kinds of reality, actual and potential. The actual is what we get when we see or measure a quantum entity, the potential is the state in which the object existed before it was measured. The result is that a quantum entity (a photon, electron, neutron, etc) exists in multiple possibilities of realities known as superpositions.

The superposition of possible positions for an electron can be demonstrated by the observed phenomenon called quantum tunneling.

 

 

§  the position of the electron, the wave function, is truly spread out, not uncertain

§  observation causes the wave function to collapse to an actual

Notice that the only explanation for quantum tunneling is if the position of the electron is truly spread out, not just hidden or unmeasured. It raw uncertainty allows for the wave function to penetrate the barrier. This is genuine indeterminism, not simply an unknown quantity until someone measures it.

It is important to note that the superposition of possibilities only occurs before the entity is observed. Once an observation is made (a position is measured, a mass is determined, a velocity is detected) then the superposition converts to an actual. Or, in quantum language, we say the wave function has collapsed.

 

 

§  quantum existence is tied to the environment, opposite to the independence of macroscopic objects

The collapse of the wave function by observation is a transition from the many to the one, from possibility to actuality. The identity and existence of a quantum entities are bound up with its overall environment (this is called contextualism). Like homonyms, words that depend on the context in which they are used, quantum reality shifts its nature according to its surroundings.

In the macroscopic world ruled by classical physics, things are what they are. In the microscopic world ruled by quantum physics, there is an existential dialogue among the particle, its surroundings and the person studying it.

 


Bylgjulķkir eiginleikar ljóss, fręgri tilraun sem Thomas Young gerši fyrst snemma į nķtjįndu öld. Ķ upphaflegri tilraun lżsir punktljós upp tvęr mjóar ašliggjandi raufar į skjįnum og myndin af ljósinu sem fer ķ gegnum raufin sést į öšrum skjį.

Hér lżsa žeir myndpunkti ķ heilmyndinni. jg

Here they describe an image point in the hologram. jg

The fact that quantum systems, such as electrons and protons, have indeterminate aspects means they exist as possibilities rather than actualities. This gives them the property of being things that might be or might happen, rather than things that are. This is in sharp contrast to Newtonian physics where things are or are not, there is no uncertainty except those imposed by poor data or limitations of the data gathering equipment.

Further experimentation showed that reality at the quantum (microscopic) level consists of two kinds of reality, actual and potential. The actual is what we get when we see or measure a quantum entity, the potential is the state in which the object existed before it was measured. The result is that a quantum entity (a photon, electron, neutron, etc) exists in multiple possibilities of realities known as superpositions.

The superposition of possible positions for an electron can be demonstrated by the observed phenomenon called quantum tunneling.

000

Ef heimurinn er heilmynd , hvaš kveikir eša slekkur į henni. Er žaš upplżsandinn, sį sem beinir athygli aš, skošar, viršir fyrir sér, horfir į, er žįtt takandi, leikari ķ heilmyndinni sem veršur til viš geršir og višbrögš, žįtttakenda.

If the world is a hologram, what turns it on or off. Is it the informant, the one who pays attention to, examines, observes, watches, is a participant, an actor in the hologram created by the actions and reactions of the participants.

000

Ef ég mį ekki kynna žetta svona, žį tek ég žaš strax nišur.

Ég er hikandi viš aš žżša og setja inn myndirnar, žaš tekur tķma. 

Two-Slit Experiments (uoregon.edu) 

Žaš er betra aš horfa į slóšina hér nešan viš.

http://abyss.uoregon.edu/~js/21st_century_science/lectures/lec13.html 

 

Young Two-Slit Experiment:

 

Readings:two slit experiment
Copenhagen Interpretation
Quantum Mechanics
  • tilraunin meš tveimur rifum er lykillinn aš žvķ aš skilja smįsjįrheiminn
  • the two slit experiment is key to understand the microscopic world

Bylgjulķkir eiginleikar ljóss voru sżndir meš fręgri tilraun sem Thomas Young gerši fyrst snemma į nķtjįndu öld. Ķ upphaflegri tilraun lżsir punktljós upp tvęr mjóar ašliggjandi raufar į skjįnum og myndin af ljósinu sem fer ķ gegnum raufin sést į öšrum skjį. 

The wave-like properties of light were demonstrated by the famous experiment first performed by Thomas Young in the early nineteenth century. In original experiment, a point source of light illuminates two narrow adjacent slits in a screen, and the image of the light that passes through the slits is observed on a second screen.

 

 

 

click here to interference simulation

 

  • waves can interfere, for light this will make a series of light and dark bands
  • matter particles, such as electrons, also produce interference patterns due to their wave-like nature
  • so with a high flux of either photons or electrons, the characteristic interference pattern is visible
The dark and light regions are called interference fringes, the constructive and destructive interference of light waves. So the question is will matter also produce interference patterns. The answer is yes, tested by firing a stream of electrons.

 

 

  • if we lower the intensity of light, or the flux of electrons (the electric current), we should be able to see each photon strike the screen
  • each photon makes a dot on the screen, but where is the interference pattern?
However, notice that electrons do act as particles, as do photons. For example, they make a single strike on a cathode ray tube screen. So if we lower the number of electrons in the beam to, say, one per second. Does the interference pattern disappear?

 

 

  • the interference pattern is still there, it simply takes some time for enough photons, or electrons, to strike the screen to build up a recognizable pattern
  • interference, or a wave phenomenon, is still occurring even if we only let the photons, or electrons, through one at a time
  • so what are the individual particles interfering with? apparently, themselves
The answer is no, we do see the individual electrons (and photons) strike the screen, and with time the interference pattern builds up. Notice that with such a slow rate, each photon (or electron) is not interacting with other photons to produce the interference pattern. In fact, the photons are interacting with themselves, within their own wave packets to produce interference.

 

 

  • in order for a particle to interfere with itself, it must pass through both slits
  • this forces us to give up the common sense notion of location
But wait, what if we do this so slow that only one electron or one photon passes through the slits at a time, then what is interfering with what? i.e. there are not two waves to destructively and constructively interfere. It appears, in some strange way, that each photon or electron is interfering with itself. That its wave nature is interfering with its own wave (!).

The formation of the interference pattern requires the existence of two slits, but how can a single photon passing through one slit `know' about the existence of the other slit? We are stuck going back to thinking of each photon as a wave that hits both slits. Or we have to think of the photon as splitting and going through each slit separately (but how does the photon know a pair of slits is coming?). The only solution is to give up the idea of a photon or an electron having location. The location of a subatomic particle is not defined until it is observed (such as striking a screen).

 

 

Role of the Observer:

  • since the quantum world can not be observed directly, we are forced to use instruments as extensions of our senses
  • however, quantum entities are so small that even contact with one photon changes their position and momentum = measurement problem
  • 1st hint that the observer is an important piece of any quantum experiment, can not isolate the observer or their effects
The quantum world can be not be perceived directly, but rather through the use of instruments. And, so, there is a problem with the fact that the act of measuring disturbs the energy and position of subatomic particles. This is called the measurement problem.

 

 

  • the two slit experiment is a good test of the role of the observer in the quantum realm
  • any experimental design that attempts to determine which slit a photon has passed through (test for its particle nature) destroys the interference pattern (its wavelike nature)
  • this is a breakdown of objective reality
  • each quantum entity has dual potential properties, which become an actual characteristic if and when it is observed
Thus, we begin to see a strong coupling of the properties of an quantum object and and the act of measuring those properties. The question of the reality of quantum properties remains unsolved. All quantum mechanical principles must reduce to Newtonian principles at the macroscopic level (there is a continuity between quantum and Newtonian mechanics).

How does the role of the observer effect the wave and particle nature of the quantum world? One test is to return to the two slit experiment and try to determine count which slit the photon goes through. If the photon is a particle, then it has to go through one or the other slit. Doing this experiment results in wiping out the interference pattern. The wave nature of the light is eliminated, only the particle nature remains and particles cannot make interference patterns. Clearly the two slit experiments, for the first time in physics, indicates that there is a much deeper relationship between the observer and the phenomenon, at least at the subatomic level. This is an extreme break from the idea of an objective reality or one where the laws of Nature have a special, Platonic existence.

 

If the physicist looks for a particle (uses particle detectors), then a particle is found. If the physicist looks for a wave (uses a wave detector), then a wave pattern is found. A quantum entity has a dual potential nature, but its actual (observed) nature is one or the other.

 

 

Quantum Wave Function:

  • a wave packet interpretation for particles means there is an intrinsic fuzziness assign to them
  • the wave function is the mathematical tool to describe quantum entities
The wave nature of the microscopic world makes the concept of `position' difficult for subatomic particles. Even a wave packet has some `fuzziness' associated with it. An electron in orbit has no position to speak of, other than it is somewhere in its orbit.

To deal with this problem, quantum physics developed the tool of the quantum wave function as a mathematical description of the superpositions associated with a quantum entity at any particular moment.

 

 

  • wave function express likelihood *until* a measurement is made
The key point to the wave function is that the position of a particle is only expressed as a likelihood or probability until a measurement is made. For example, striking an electron with a photon results in a position measurement and we say that the wave function has `collapsed' (i.e. the wave nature of the electron converted to a particle nature).

 

 

Superposition:

  • quantum physics is a science of possibilities rather than exactness of Newtonian physics
  • quantum objects and quantities becomes actual when observed
  • key proof of quantum superpositions is the phenomenon of quantum tunneling

Hér lżsa žeir myndpunkti ķ heilmyndinni. jg

Here they describe an image point in the hologram. jg

The fact that quantum systems, such as electrons and protons, have indeterminate aspects means they exist as possibilities rather than actualities. This gives them the property of being things that might be or might happen, rather than things that are. This is in sharp contrast to Newtonian physics where things are or are not, there is no uncertainty except those imposed by poor data or limitations of the data gathering equipment.

Further experimentation showed that reality at the quantum (microscopic) level consists of two kinds of reality, actual and potential. The actual is what we get when we see or measure a quantum entity, the potential is the state in which the object existed before it was measured. The result is that a quantum entity (a photon, electron, neutron, etc) exists in multiple possibilities of realities known as superpositions.

The superposition of possible positions for an electron can be demonstrated by the observed phenomenon called quantum tunneling.

 

 

  • the position of the electron, the wave function, is truly spread out, not uncertain
  • observation causes the wave function to collapse to an actual
Notice that the only explanation for quantum tunneling is if the position of the electron is truly spread out, not just hidden or unmeasured. It raw uncertainty allows for the wave function to penetrate the barrier. This is genuine indeterminism, not simply an unknown quantity until someone measures it.

It is important to note that the superposition of possibilities only occurs before the entity is observed. Once an observation is made (a position is measured, a mass is determined, a velocity is detected) then the superposition converts to an actual. Or, in quantum language, we say the wave function has collapsed.

 

  • quantum existence is tied to the environment, opposite to the independence of macroscopic objects
The collapse of the wave function by observation is a transition from the many to the one, from possibility to actuality. The identity and existence of a quantum entities are bound up with its overall environment (this is called contextualism). Like homonyms, words that depend on the context in which they are used, quantum reality shifts its nature according to its surroundings.

In the macroscopic world ruled by classical physics, things are what they are. In the microscopic world ruled by quantum physics, there is an existential dialogue among the particle, its surroundings and the person studying it.

 

 

 


NATO veršur aš undirbśa - öryggistryggingar - fyrir Rśssland, sagši Macron. Frakklandsforseti sagši einnig viš rķkissjónvarpiš į laugardag aš NATO ętti aš undirbśa endanlega tryggingu fyrir öryggi Rśsslands.

 

NATO veršur aš undirbśa „öryggistryggingar“ fyrir Rśssland – Macron 

NATO must prepare 'security guarantees' for Russia – Macron
Bandarķsk stjórnvöld žurfa aš bregšast viš įhyggjum Moskvu, sagši franski leištoginn ķ vištali 


NATO veršur aš undirbśa „öryggistryggingar“ fyrir Rśssland – Macron
Emmanuel Macron talar ķ New Orleans Museum of Art (NOMA) ķ New Orleans, Louisiana, 2. desember 2022. © AFP /

Ludovic Marin
Emmanuel Macron Frakklandsforseti sagši viš rķkissjónvarpiš į laugardag aš NATO ętti aš undirbśa endanlega tryggingu fyrir öryggi Rśsslands eftir aš deilurnar ķ Śkraķnu verša leystar.

Macron er annar leištogi ESB-rķkis ķ žessari viku til aš ręša opinskįtt um framtķšarsamband Vesturlanda viš Rśssland.

Ķ vištali viš franska TF1 og LCI net, lżsti Macron fundi sķnum meš Joe Biden Bandarķkjaforseta ķ vikunni sem „vel heppnušum“ og bętti viš aš leištogarnir tveir vęru farnir aš ręša hvernig „frišur“ eftir įtökin ķ Śkraķnu myndi lķta śt.

Macron višurkenndi įhyggjur Vladimķrs Pśtķns Rśsslandsforseta af žvķ aš „NATO muni beita vopnum sem munu ógna Rśsslandi.

Makron sagši einnig aš mešlimir bandalagsins undir forystu Bandarķkjanna „žyrftu aš undirbśa sig“ til aš geta bošiš  „tryggingu fyrir öryggi rśssneska sambandsrķkisins.“ žegar Moskvu gengur til lišs viš Kęnugarš og Vesturlönd viš samningaboršiš.

Hins vegar, žó aš Macron hafi sagt aš NATO muni lķklega vera „eitt af višfangsefnum frišar“, hélt hann fast viš žulu bandalagsins um aš Śkraķna ein muni įkveša hvenęr eigi aš hefja samningavišręšur viš Rśssa aš nżju og lofaši aš „gera sem mest“ til aš styrkja Kęnugarš hernašarlega į mešan. 

Scholz wants post-conflict ‘agreements’ with Russia

Scholz vill gera „samninga“ viš Rśssland eftir įtökin 


Lesa meira, Scholz vill „samninga“ viš Rśssland eftir įtökin en
Śkraķna dró sig skyndilega śt śr višręšum viš Rśssa ķ aprķl. 

Vladimir Zelensky, forseti Śkraķnu, hefur sķšan bannaš samningavišręšur viš Pśtķn og lżst žvķ yfir aš hann hygšist nį rśssneska yfirrįšasvęši Krķmskaga.

Į mešan rśssneska utanrķkisrįšuneytiš segist vera opiš fyrir žvķ aš hefja samningavišręšur aš nżju viš Kęnugarš, sagši talsmašur Kreml, Dmitry Peskov, ķ október aš ašrir ašilar yršu aš taka žįtt, žar sem allir samningar milli Śkraķnu og Rśsslands yrši „samstundis hętt viš fyrirmęli“ frį Vesturlöndum.

Macron er ekki eini leištogi ESB-žjóšar sem hefur rętt opinberlega um hugsanlegt fyrirkomulag eftir įtök undanfarna daga.

Olaf Scholz, kanslari Žżskalands, sagši viš öryggisrįšstefnuna ķ Berlķn į mišvikudag aš žó aš land hans myndi lķklega aldrei snśa aftur ķ „samstarf“ sitt viš Rśssland eins og žaš var fyrir įriš 2022, žį vęri Žżskaland tilbśiš til aš ręša samninga um vopnaeftirlit og eldflaugadreifingu viš Moskvu ķ framtķšinni.

Slķkir samningar, sagši hann, myndušu „grundvöll frišar- og öryggisreglna“ ķ Evrópu frį lokum kalda strķšsins.

LESA MEIRA: ESB žjįist meira af įtökum ķ Śkraķnu en Bandarķkin - Michel

Eins og Macron lofaši Scholz hins vegar aš halda vopnaframboši til Śkraķnu ķ gangi „eins lengi og žarf,“ oršalag sem bįšir leištogarnir, sem og Biden, hafa oft notaš žegar vķsaš er til margra milljarša dollara vopnaflutninga žeirra til Kęnugaršs. 

Rśssar hafa ķtrekaš varaš viš žvķ aš žessar sendingar auki hęttu į aš lengja įtökin, og gera Vesturlönd aš raunverulegum žįtttakendum.

Žś getur deilt žessari sögu į samfélagsmišlum:

000

NATO must prepare 'security guarantees' for Russia – Macron

US-led bloc needs to address Moscow's concerns, the French leader said in an interview
NATO must prepare 'security guarantees' for Russia – Macron

French President Emmanuel Macron told national TV on Saturday that NATO should prepare eventual guarantees for Russia’s security after the settlement of the conflict in Ukraine. Macron is the second leader of an EU country this week to openly discuss the West's future relationship with Russia.

In an interview with France’s TF1 and LCI networks, Macron described his meeting with US President Joe Biden this week as a “success,” adding that the two leaders had begun to discuss what “the peace” following the conflict in Ukraine would look like.

Macron acknowledged Russian President Vladimir Putin’s concern that “NATO will deploy weapons that will threaten Russia,” and said that members of the US-led alliance “need to prepare” to offer “guarantees of the security of the Russian Federation” when Moscow joins Kiev and the West at the negotiating table.

However, while Macron said that NATO will likely be “one of the subjects for peace,” he stuck by the alliance’s mantra that Ukraine alone will decide when to re-enter negotiations with Russia, and pledged to “do the maximum” to bolster Kiev’s military in the meantime.

Scholz wants post-conflict ‘agreements’ with Russia
Read more
 Scholz wants post-conflict ‘agreements’ with Russia

Ukraine abruptly withdrew from talks with Russia in April. Ukrainian President Vladimir Zelensky has since outlawed negotiations with Putin and declared his intention to capture the Russian territory of Crimea. While the Russian Foreign Ministry says it remains open to resuming negotiations with Kiev, Kremlin spokesman Dmitry Peskov said in October that other parties will have to be involved, as any agreement between Ukraine and Russia would be “instantly canceled upon orders” from the West.

Macron is not the only leader of an EU nation to publicly discuss a potential post-conflict arrangement in recent days. German Chancellor Olaf Scholz told the Berlin Security Forum on Wednesday that while his country would likely never return to its pre-2022 “partnership” with Russia, Germany would be willing to discuss arms control and missile deployment treaties with Moscow in the future. 

Such agreements, he said, formed “the basis for the peace and security order” in Europe since the end of the Cold War.

Like Macron, however, Scholz promised to keep the supply of arms to Ukraine flowing “for as long as it takes,” a phrase that both leaders, as well as Biden, have frequently used when referring to their multibillion-dollar arms shipments to Kiev. Russia has repeatedly cautioned that these deliveries risk prolonging the conflict, while making the West a de-facto participant.

 

 


Starfsmenn į spķtala segja upp. Ef engin mętir til aš leysa žį af eru žeir lįtnir vera įfram og fį žį ekki hvķld, minn skilningur. Of mikil žreyta, lķkaminn nęr ekki aš endurnżja sig og žį įfram žreyta. er žaš kulnun?

Žetta fer aš lķkjast ęfisögu og er žį ekkert aš marka frekar en ašrar skįldsögur. En? žetta er skįldsagan mķn, eitt pro_mill.

Hugsun 04.12.2022 - Ekki dettur nokkrum ķ hug aš yfirmenn į spķtölunum hafi vķsvitandi veriš aš nį stjórn į samviskusömum, gįfušum hjśkrunarkonum meš žvķ aš setja žęr ķ vandamįl sem žęr gįtu ekki leyst og uršu aš gefast upp? Žęr voru ekki til vandręša į mešan. Voru kandķdatar settir į žriggja sólahringa vaktir? Žeir fengu žį reynslu af vinnuįlagi. 

Žeir sem stjórnast af lķkamanum sofna, žeir sem stjórnast af andanum geta ofkeyrt lķkaman. 

Sönn skįldsaga.

Samsettir įratugir żmsir vinnustašir. 

Viš sem eru ekki bestir ķ öllu žökkum hinum żmsu forstöšumönnum fyrir aš lįta okkur hafa vinnu og žį lifibrauš. 

Skrifa ritskošaš og lķtiš, viš erum ófullkomnir.

000

Starfsmenn į spķtala segja upp.

Ef engin mętir til aš leysa žį af eru žeir lįtnir vera įfram og fį žį ekki hvķld. 

Of mikil žreyta, lķkaminn nęr ekki aš endurnżja sig og žį įfram žreyta. er žaš kulnun? 

000

Višbót 04.12.2022 Upp śr žessu fór ég aš fį gula slikju į andlitiš, ég hugsaši, er gul-gręnn. Eitursóti, notašur ķ vinnu 15 til 18 įra, trķklór notašur ķ vinnu viš aš hreinsa stóra rafala og rafmótora 20 įra + ? Tróšum sigarettu tóbaki ķ holur į tönnum ķ frmhaldsskólanum, engin tannlęknir. 

Žetta er minn skilningur

Kulnun ķ starfi?

Vandamįl ķ rekstri, mönnun, gömul hönnun, blindgötur, ekki dęma, gleyma.

Yfirmenn voru aš kljįst viš slęm vandamįl.

Var į frķvakt, vaknaši nešst ķ stiganum, hafši veriš settur ķ peisu og buxur og žeir voru aš drösla mér sofandi upp nešst ķ stiganum, upp ķ rafmagnstöflu hśsiš ķ 8 til 10 metra hęš.

Vegna undanfarandi vikna erfišleika ķ rekstri var ég svefnlaus og mjög  žreyttur, žeir  gįtu ekki vakiš mig, svefnstašur, ef til vill 200 metra eša 2 kķlómetrar frį, man žaš ekki žaš fór eftir įstęšum.

Ef žaš žurfti aš opna bakiš į rofskįp ca. 2,5 metra hįum, og fullir af mótorrofum, žį komst heitt loftiš inn ķ skįpinn sem var kęldur nišur meš śti lofti.

Heita loftiš kom viš kęldu hluta skįpsins og vatnsdropar myndušust og rafstraumurinn fór strax śt ķ jįrniš, og viš fengum töluverša sprengingu. 

Ef vindurinn śti var śr réttri įtt og žurrvišri, tókst okkur aš tengja vķrana įšur en žaš varš skammhlaup frį rafkerfinu og śt ķ jįrn grindina. 

Žetta var mjög óžęgilegt en žarna hefši žurft vegg utan viš skįpabśriš.

Vinnuašstašan var vandamįl.*

Ég fór rólega upp ķ rofahśsiš og hélt mér vel ķ handrišiš, og gerši viš einhverja bilun į 10 til 15 mķnśtum.

Ég fékk klapp į bakiš, og faršu nś strax og hvķldu žig.

Mig minnir aš žarna hafi veriš lišin 1 klukkutķmi af 8 tķma frķvaktinni.

Ég gat ekki sofnaš neitt į frķvaktinni, og svo tók viš 8 tķma vinnuvakt.

Hvaš vakan var oršin löng man ég ekki, en žetta var alls ekki óvanalegt.

Aušvitaš misstu menn oft heilsuna ef įraunin var of mikil.

Svona vinnu ašstaša var ekki óalgeng eins og žegar karlarnir į gömlu togurunum voru ķ ašgerš į aflanum og duttu nišur ķ fisk kösina sofandi.

Žį var engin hvķldartķmi, allir reyndu aš bjarga aflanum.

Žaš aš fį aš vinna į togara var įvķsun į góšar tekjur og reyndu menn aš gera allt til aš halda starfinu.

Viš vorum fangar tķšarandans.

Aušvitaš erum viš Jón og Gunna oft erfiš.  

Žeir sem reyndu aš vera samviskusamir, keyršu sig oft ķ žrot og er žaš ef til vill stundum kallaš kulnun ķ starfi? 

000

*Bętt viš. 

Žaš aš setja  rafmagnsrofana alla ķ mitt hśsiš ofan viš tękin, og rafleišslurnar beint śt ķ rennurnar og svo nišur ķ hvern rafmótor var mjög frjó hugsun. 

Žaš var mjög gott og žęgilegt. 

Žaš žurfti aš bęta viš  veggjum utanum rofa kįpana. 

Žessu var öllu breitt sķšar og rofa skįparnir voru fęršir nišur į gólfiš og var umgengi žar beint af gólfinu žęgileg og nżttist įr eftir įr.  

000

Egilsstašir, 07.09.2022    Jónas Gunnlaugsson

 


« Fyrri sķša | Nęsta sķša »

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband